Korzystanie z różnego rodzaju kredytów i pożyczek, a nawet zakup towaru z opóźnionym terminem spłaty zawsze wiąże się z ryzykiem. Ryzyko to dotyczy obu stron. Pożyczkodawca, czy przedsiębiorca wystawiający fakturę z długim terminem spłaty może obawiać się, że dług nie zostanie spłacony. Z kolei pożyczkobiorca lub nabywca towaru z odroczonym terminem płatności, ryzykuje, że nie będzie miał środków na uregulowanie długów. Z pomocą wierzycielom przychodzi cesja wierzytelności. Czym ona jest? Kto może z niej skorzystać? Jak cesja wpływa na spłatę zadłużenia? Poznaj 5 najważniejszych informacji dotyczących cesji wierzytelności.
Cesja wierzytelności – co to jest?
Cesja wierzytelności to termin prawniczy, który odnosi się do procesu przeniesienia praw z jednej strony na drugą. Samo słowo cesja pochodzi z języka łacińskiego „cessio” i oznacza ustąpienie. W praktyce cesja wierzytelności oznacza, że dłużnik, który jest zobowiązany do zapłaty pewnej sumy lub zwrotu pewnego dobra, może przenieść to zobowiązanie na inną osobę. Inną formą cesji wierzytelności jest przeniesienie przez wierzyciela długu na rzecz innego podmiotu lub osoby fizycznej.
W procesie cesji wierzytelności biorą udział dwie strony:
- Cedent – osoba lub podmiot, który przenosi swoje prawa na inną osobę. Innymi słowy, zrzeka się swoich praw do wierzytelności. Może to być np. firma, która udzieliła kontrahentowi kredytu kupieckiego.
- Cesjonariusz – z kolei to osoba lub podmiot, który te prawa przejmuje.
Warto podkreślić, że cesja wierzytelności może się odbyć bez udziału dłużnika. Inaczej mówiąc, nie jest konieczna zgoda dłużnika do przeniesienia jego wierzytelności na rzecz innej osoby lub podmiotu. Wyjątek stanowią umowy zawarte pomiędzy wierzycielem a dłużnikiem, które wykluczają możliwość wykonania cesji (brak zgody dłużnika w umowie). Warto również podkreślić, że po dokonaniu sesji wierzytelności przez wierzyciela, należy o tym fakcie powiadomić dłużnika. W przeciwnym razie dłużnik nadal może nieświadomie spłacać pożyczkę dla zadłużonych firmie pożyczkowej, zamiast nowemu wierzycielowi. Obowiązek ten spoczywa na cedencie.
Regulacje dotyczące cesji wierzytelności zawiera Kodeks cywilny:
Art. 509. [Cesja] Kodeks cywilny.
1. Wierzyciel może bez zgody dłużnika przenieść wierzytelność na osobę trzecią (przelew), chyba że sprzeciwiałoby się to ustawie, zastrzeżeniu umownemu albo właściwości zobowiązania.
2. Wraz z wierzytelnością przechodzą na nabywcę wszelkie związane z nią prawa, w szczególności roszczenie o zaległe odsetki.
Jak przeprowadza się cesję wierzytelności?
Cesję wierzytelności przeprowadza się na zasadzie umowy cywilnoprawnej. Przeniesienie może odbyć się jako umowa darowizny, sprzedaży, zamiany lub zlecenia. Niemniej jednak należy zawrzeć umowę pisemną, w której określone są strony, przedmiot umowy, potwierdzenie prawa do wierzytelności, zgoda na przeniesienie praw do wierzytelności i termin ich przeniesienia, a także ewentualne koszty, czy też cena. Zaleca się, aby umowę cesji wierzytelności spisać w formie aktu notarialnego.
Warto podkreślić, że cesja wierzytelności może mieć zarówno formę odpłatną, jak i nieodpłatną. Koszty cesji należy ustalić pomiędzy stronami umowy jeszcze przed podpisaniem umowy.
W związku z tym, że cesja wierzytelności należy do umów cywilnoprawnych należy zapłacić od niej podatek PCC. Wysokość podatku to 1 procent od wartości rynkowej cedowanego przedmiotu.
Jedną z form cesji wierzytelności jest faktoring jawny, w którym następuje przelew praw do wierzytelności z wystawcy faktury na firmę faktoringową.
Sytuacje, w których najczęściej przeprowadza się cesję wierzytelności
Cesję wierzytelności można przeprowadzić w bardzo wielu sytuacjach. Najczyściej dochodzi do nich w przypadku zalegania z płatnościami. Dotyczy to zarówno kredytów hipotecznych, jak i pożyczek bez BIK, faktur, ale także długów prywatnych. Do cesji wierzytelności dochodzi również w przypadku ubezpieczenia nieruchomości, czy leasingu konsumenckiego. Przyjrzyjmy się im z bliska.
Cesja przy kredycie hipotecznym
Przy kredycie hipotecznym może wystąpić kilka rodzajów cesji. Jest nią np. cesja ubezpieczenia mieszkania kupionego na kredyt na rzecz banku. W tym przypadku, gdy dojdzie do zniszczenia mieszkania, to bank otrzyma środki z ubezpieczenia, które pokryją koszty kredytu.
My omówimy jednak cesję, w której kredytobiorca dokonuje cesji wierzytelności. Do takiej sytuacji może dojść, przykładowo, gdy małżeństwo się rozwodzi. Rozwód a kredyt hipoteczny daje nam kilka możliwości do wyboru. Możliwa jest bowiem sprzedaż nieruchomości, spłata kredytu i ewentualny podział pozostałej sumy. A także przeniesienie wierzytelności na jednego z małżonków. W tym przypadku małżonek, który pozostaje w kredytowanym mieszkaniu, zobowiązuje się samodzielnie spłacić pozostałą część rat kredytu. Podobnie może wyglądać sytuacja z innymi zobowiązaniami, w tym z kredytem konsolidacyjnym, czy kredytem gotówkowym.
Cesja wierzytelności przy niespłaconej pożyczce lub kredycie
Firmy finansowe, w tym banki i firmy pożyczkowe udzielają wsparcia finansowego po wcześniejszej dokładnej analizie zdolności kredytowej wnioskodawcy. Z pożyczek i kredytów mogą zatem skorzystać tylko te osoby, które spełniają stawiane przez daną firmę wymagania. Pomimo tego, dochodzi do sytuacji, w których pożyczkobiorca nie jest w stanie spłacić swoich zobowiązań. Początkowo podmioty udzielające kredytów i pożyczek starają się odzyskać dług we własnym zakresie. Często jednak proces ten jest czasochłonny. Zwracają się zatem do zewnętrznych i wyspecjalizowanych firm w celu dokonania cesji wierzytelności. Tym samym dług pochodzący z pożyczki lub kredytu przejmuje firma windykacyjna. Od tego momentu to cesjonariusz będzie dochodził zwrotu wierzytelności.
Podobnie może wyglądać sytuacja odzyskania długu od osoby prywatnej przez każdą firmę. Jeżeli pomimo wdrożenia procedur odzyskania długu na drodze polubownej firma nie osiągnęła rezultatów, może wykonać cesję wierzytelności. Cesjonariuszem może być zatem firma skupująca długi, firma windykacyjna lub nawet osoba prywatna.
Cesja leasingu
Leasing konsumencki jest ostatnio dość popularną formą zakupu dóbr. Jeżeli leasingowane dobro nie jest nam już potrzebne, mamy problem ze spłatą leasingu lub chcemy kupić inną, nowszą rzecz również możemy skorzystać z cesji. W tym przypadku to my, jako konsumenci scedujemy należność na rzecz innej osoby, tym samym uwalniając się od konieczności dalszej spłaty zobowiązania.
Przeprowadzanie cesji wierzytelności – 5 rad
Niezależnie od tego, czy jesteśmy cedentem, czy cesjonariuszem, warto przestrzegać tych pięciu rad.
- Zawsze przed podpisaniem umowy cesji wierzytelności dokładnie przeczytaj umowę. Sprawdź jej warunki i moment, w którym następuje przekazanie praw do wierzytelności i z jakimi kosztami się wiąże.
- Pamiętaj o tym, że cesja wierzytelności to umowa cywilnoprawna. Należy zatem od umowy odprowadzić podatek PCC, czyli podatek do czynności cywilnoprawnych.
- Cesja powinna być sporządzona w formie aktu notarialnego z udziałem notariusza.
- O dokonaniu cesji należy powiadomić dłużnika. Na ogół odpowiedzialny za przekazanie informacji jest cedent, czyli pierwotny wierzyciel. W przeciwnym razie nieświadomy dłużnik nadal może spłacać zobowiązanie nieodpowiedniej stronie. Informacje te należy przekazać w formie pisemnej.
- Cesja wierzytelności może mieć zarówno formę płatną, jak i bezpłatną.