Każdy kredyt lub pożyczka – nawet ta na niewielką kwotę, jest dodatkowym obciążeniem budżetu domowego. W niektórych przypadkach spłata kredytu blokuje nas przed otrzymaniem kolejnych pożyczek, czy nawet przed zakupami na raty. Dlatego wiele osób, które mają możliwość przedwczesnej spłaty całości bądź części zadłużenia korzysta z takiej możliwości. Jeśli ty również zastanawiasz się nad wcześniejszą spłatą zobowiązania, to ten artykuł jest dla ciebie. Odpowiemy na najczęstsze pytanie zadawane przez zadłużonych konsumentów, czyli co pierwsze spłacić kapitał, czy odsetki? Wyjaśnimy również, czym jest omawiany kapitał i czym są odsetki. Jak wygląda przedterminowa spłata różnych zobowiązań? Przeczytaj do końca.
Czym jest kapitał, a czym są odsetki przy zobowiązaniach finansowych?
Zanim wyjaśnimy, czy lepiej spłacać kapitał, czy odsetki, szybko opiszemy, jaka jest między nimi różnica. Kapitał to nic innego, jak kwota, która zostanie przelana na twoje konto osobiste. Przeważnie, gdy starasz się o chwilówkę bez BIK lub inne zobowiązanie we wniosku wpisujesz kwotę, którą chcesz otrzymać. To właśnie jest kapitał. Jeśli we wniosku napisałaś, że chcesz pożyczyć 3 000 złotych, to na ogół właśnie tę kwotę otrzymasz przelewem.
Odsetki z kolei to w dużym uproszczeniu wynagrodzenie za możliwość skorzystania z kapitału. Inaczej mówiąc to zarobek banku lub pozabankowej firmy pożyczkowej za to, że udostępniły ci środki, którymi dysonują. Na wysokość odsetek wpływ ma bardzo wiele czynników, w tym aktualna wysokość stóp procentowych, kwota, o którą się starasz, czy okres kredytowania. Według przepisów polskiego prawa maksymalna wysokość odsetek jest z góry ustalona. Można o nich mówić, że są to odsetki ustawowe.
Czy i kiedy warto spłacić zobowiązanie przed czasem?
Tak jak nadmieniliśmy na wstępie, każde zobowiązanie finansowe jest obciążaniem nie tylko naszego budżetu domowego, ale jest także obciążeniem psychicznym. Wiele osób, które zaciągnęło kilka zobowiązań, w tym kredyt hipoteczny, kredyt gotówkowy, czy pożyczkę bez BIK obawia się utraty pracy. Nawet gdy otrzymają zasiłek dla bezrobotnych, nie będą w stanie spłacić swoich zobowiązań zgodnie z harmonogramem. Dlatego wiele osób stara się spłacić swoje zobowiązania przed terminem zakończenia umowy. Dzięki temu nie tylko obniżą całkowity koszt kredytu, ale także pozbędą się dodatkowych obaw o swoją finansową przyszłość.
Konsumenci decydują się na przedterminową spłatę zobowiązań, głównie w chwili, gdy otrzymają dodatkowy zastrzyk gotówki. Niekiedy jest to podwyżka w pracy, część z nich zdobyło nowe kwalifikacje i otrzymali świetną pracę dużo powyżej średniej krajowej. Wiele osób otrzymaną darowiznę od rodziców przeznaczają właśnie na przedterminową spłatę zobowiązań. Niekiedy za wcześniejszą spłatą stoi wysoki zwrot podatku, dodatkowe zajęcie na umowę cywilno-prawną, czy nawet wygrana na loterii. Dla wielu wywiązanie się z umowy jest po prostu priorytetem.
Jakie zobowiązania mogę spłacać przed czasem?
Według przepisów polskiego prawa, konsument ma prawo spłacić swoje zobowiązanie przed upływem terminu umowy. Taką możliwość daje nam Ustawa o kredycie konsumenckim, która brzmi następująco:
Art. 48. – [Uprawnienie do przedterminowej spłaty kredytu] – Kredyt konsumencki.
1. Konsument ma prawo w każdym czasie do spłaty całości lub części kredytu przed terminem określonym w umowie.
2. Kredytodawca nie może uzależnić wcześniejszej spłaty kredytu od jego poinformowania przez konsumenta.
Podobnie przy kredycie hipotecznym, nadpłata możliwa jest dzięki przepisom zawartym w Ustawie kredyt hipoteczny oraz nadzór nad pośrednikami kredytu hipotecznego i agentami:
Art. 38. [Uprawnienie do wcześniejszej spłaty kredytu]
1. Konsument ma prawo w każdym czasie dokonać spłaty całości lub części kredytu hipotecznego przed terminem określonym w umowie o kredyt hipoteczny.
Jednak bardzo duże znaczenie ma rodzaj zobowiązania, które chcesz spłacić wcześniej. W przypadku kredytu gotówkowego, czy pożyczki możesz po prostu przelać, część lub całość zobowiązania na poczet przedterminowej spłaty. Jeśli spłacasz kredytu hipotecznego wygląda to nieco inaczej. W pierwszej kolejności musisz złożyć stosowną dyspozycję do banku. Wynika to z faktu posiadania konta technicznego, na które przelewasz raty kredytu. Jeśli bank nie otrzyma dyspozycji spłaty np. kapitału lub odsetek, nadpłata pozostanie nieruszona. Nie zauważysz zatem żadnej różnicy. Pieniądze nie będą zagospodarowane. Musisz zatem dokładnie określić, w jaki sposób bank ma wykorzystać przelane na konto techniczne środki.
Pamiętaj również o tym, aby przed dokonaniem nadpłaty kredytu hipotecznego dokładnie zapoznać się z warunkami umowy. Niekiedy w umowie zawarty jest punkt, w którym bank zaznaczył, że od nadpłaty będzie pobierana prowizja bankowa za wcześniejszą spłatę. Takie zapisy dotyczą przeważnie nadpłaty w ciągu pierwszych kilku lat od podpisania umowy z bankiem.
Co lepiej spłacać kapitał czy odsetki?
Nie da się ukryć, że wcześniejsza spłata kredytu czy pożyczki w prawie każdej sytuacji jest korzystna. Jeśli spłacisz kredyt wcześniej, masz szansę, że bank zwróci ci pobrane wcześniej prowizje. Jeśli zastanawiasz się, czy warto spłacić wcześniej kapitał, czy odsetki to na ogół korzystniejsza jest nadpłata kapitału. Wynika to z faktu, że odsetki obliczane są od wysokości kapitału. Im niższy kapitał do spłaty, tym niższe odsetki. Oczywiście nie jest to jednoznaczne i każdą sytuację należy analizować indywidualnie. W bankowości i finansach często nie ma jednej dobrej odpowiedzi. Ponadto spłata części odsetkowej czasami nie jest możliwa. Co może wynikać ze struktury rat, czy warunków i rodzaju zobowiązania.
W zobowiązaniach na niższą kwotę takich jak kredyt gotówkowy, czy pożyczka na raty na ogół spłata kapitału jest lepszym i korzystniejszym rozwiązaniem. Dzięki nadpłacie możesz albo obniżyć wysokość kolejnych rat, albo skrócić okres kredytowania.
W przypadku kredytu hipotecznego z równymi ratami udział części odsetkowej zmniejsza się proporcjonalnie z miesiąca na miesiąc. Jeśli nadpłacisz kapitał, analogicznie obniżeniu ulegną naliczane odsetki.
W przypadku kredytu hipotecznego z ratami malejącymi każda rata zmniejsza część kapitałową, ale jej minusem jest większe obciążenie dla portfela na początku trwania umowy kredytowej. Raty na początku są wyższe, kiedy spłacasz większą część kapitału.
Niezależnie od tego, jaki wziąłeś kredyt, zanim zdecydujesz się na nadpłatę kredytu lub pożyczki, warto przeczytać umowę. Dzięki temu będziesz w stanie dowiedzieć się, czy nie poniesiesz z tego tytułu dodatkowych kosztów.
| Aspekt | Spłata kapitału | Spłata odsetek |
| Wpływ na całkowity koszt kredytu | Większy – obniża podstawę do naliczania odsetek | Mniejszy – nie zmienia podstawy kapitałowej |
| Efekt przy kredycie gotówkowym | Zazwyczaj korzystniejszy | Mniej korzystny |
| Efekt przy kredycie hipotecznym z ratami równymi | Obniża część odsetkową w kolejnych ratach | Mniej efektywne w długim terminie |
| Efekt przy kredycie hipotecznym z ratami malejącymi | Korzystny, szczególnie na początku spłaty | Mniej korzystny ze względu na strukturę rat |
| Wymagane działania | Może wymagać złożenia dyspozycji w banku | Może wymagać złożenia dyspozycji w banku |
| Potencjalne ograniczenia | Sprawdź umowę pod kątem możliwych prowizji | Sprawdź umowę pod kątem możliwych prowizji |
Podsumowanie
Spłata kredytu przed czasem w większości przypadków jest korzystna. Jednak zanim się na nią zdecydujesz, przeczytaj warunki umowy, które podpisałeś. W przypadku kredytów konsumenckim na ogół cała procedura jest mniej skomplikowana niż w przypadku kredytu hipotecznego. Pamiętaj o tym, że nadpłacając kredyt hipoteczny, musisz zgłosić odpowiednią dyspozycję do banku. W przeciwnym razie zablokujesz sobie środki, które de facto w żaden sposób nie poprawią twojej sytuacji finansowej. Przede wszystkim nie wpłyną ani na wysokość kolejnych rat, ani na skrócenie okresu kredytowania. Najlepszym wyborem jest kontakt z bankiem. Warto wziąć pod uwagę fakt, że banki nie są zachwycone nadpłatą kredytu, to wiąże się z ich mniejszym zyskiem.