Średnia krajowa 2023 rośnie. Jednak czy przeciętnemu Polakowi faktycznie żyje się łatwiej, patrząc na wysoki poziom inflacji i idące wprost za nią wysokie koszty życia? W których obszarach kraju zarobki są wyższe? W których branżach zarabia się więcej? Gdzie natomiast płace są znacznie niższe?
Dane dotyczące wysokości pensji mogą się różnić w zależności od ośrodka wykonującego badania i stosowanej metodologii badań. Obecnie znane są jedynie dane z I kwartału 2023 roku. Dostępne są jednak pełne dane za rok 2022.
Czym jest średnia krajowa?
Zanim przejdziemy do wyjaśniania sposobu, w jaki bada się poziom przeciętnego wynagrodzenia w Polsce, warto wyjaśnić, czym jest średnia krajowa. Średnia krajowa to przeciętne wynagrodzenie, które oblicza się dla danego państwa. W Polsce zajmuje się nim między innymi Główny Urząd Statystyczny. GUS podaje wyniki średniego wynagrodzenia za każdy miesiąc. Wyniki te są dostępne na ogół w połowie kolejnego miesiąca. Oprócz wyników miesięcznych możemy spotkać się z wynikami kwartalnymi i rocznymi.
Średnia krajowa 2023, tak jak i w latach poprzednich budzi jednak wiele kontrowersji. Celem oszacowania średniego wynagrodzenia jest możliwość zorientowania się, ile zarabia przeciętny Polak. Jednak, jak się okazuje, kwota ta ma niewiele wspólnego z realiami. Wiele osób zarzuca, że najczęściej podawane przeciętne miesięczne wynagrodzenie brutto w sektorze przedsiębiorstw nie odzwierciedla poziomu płac reszty społeczeństwa. Wielu Polaków uważa, że wynik ten jest zawyżony.
>> Zobacz również: Ile komornik musi zostawić na koncie w 2023 roku?
Jak oblicza się średnie wynagrodzenie?
Główny Urząd Statystyczny podając średnią krajową, ujmuje kwotę brutto, czyli przed jej opodatkowaniem. Oznacza to, że kwota ta jest wyższa. Obliczenia przeciętnego wynagrodzenia wykonywane są na podstawie zarobków grupy badawczej – sumuje się je, a następnie dzieli się przez przeciętną liczbę osób zatrudnionych w tym okresie. Jest kilka czynników, które wpływają na wysokość średniej krajowej. Należą do nich:
- Wysokość wynagrodzenia brutto osób zatrudnionych na podstawie umowy o pracę,
- Wypłaty z tytułu udziału w zyskach,
- Wypłaty z tytułu nadwyżki bilansowej w spółdzielniach (obejmują premie i nagrody dla członków spółdzielni, którzy są również pracownikami spółdzielni),
Jednak nie wszystkie rodzaje umów uwzględniane są przy obliczaniu średniego wynagrodzenia. Wynagrodzenie nieuwzględniane:
- Płaca wynikająca z zatrudnienia na podstawie umów cywilno-prawnych (umowa o dzieło, umowa zlecenie),
- Płaca wynikająca z zatrudnienia za pracę nakładczą,
- Wynagrodzenie osób zatrudnionych poza granicami naszego kraju,
- Dochody przedsiębiorców.
Dlaczego średnia krajowa płaca nie odzwierciedla wynagrodzeń przeciętnych Polaków?
Nie da się ukryć, że Główny Urząd Statystyczny pod uwagę bierze także płace osób, które zarabiają najwięcej. Przez co wyliczenia te nie są odzwierciedleniem faktycznych zarobków przeciętnych Polaków. Taki sposób obliczania średniej krajowej oznacza, że wpływ osób zarabiających kwoty zbliżone do minimalnej płacy jest znacznie niższy. Osoby zarabiające bardzo duże kwoty zawyżają zatem średnią krajową.
W swoich obliczeniach GUS bierze pod uwagę jedynie firmy, które zatrudniają powyżej 10 osób. Nie dotyczą więc całego rynku pracy. Mikro i małe przedsiębiorstwa nie są brane pod uwagę, a to właśnie one stanowią większość firm na polskim rynku. Osoby zatrudnione na podstawie umowy o dzieło lub umowę zlecenie również nie są objęte badaniem. Co znów powoduje, że średnia krajowa jest zawyżona. W Polsce wiele osób zatrudnionych jest bowiem na podstawie umów cywilnoprawnych, przy których zarobki są niższe.
Na wyższe płace mogą liczyć osoby zatrudnione w dużych miastach w województwie mazowieckim, dolnośląskim, czy pomorskim (Warszawa, Wrocław, Trójmiasto).
Średnia krajowa 2023 – ile zarabia przeciętny Polak?
Średnia krajowa 2023 w pierwszym kwartale kształtuje się na poziomie 7124,26 złotych, co oznacza 5186 złotych na rękę, jeśli pracownik zatrudniony jest na podstawie umowy o pracę. Kwota ta oznacza wzrost o 14,3 procent w porównaniu z I kwartałem 2022 roku. Patrząc na IV kwartał 2022 roku, wzrost ten jest na poziomie 5,8 procent.
Najnowsze dane dotyczą średniej płacy za miesiąc maj. Z opublikowanych 21 czerwca danych wynika, że średnia krajowa 2023 za miesiąc maj wyniosła 7181,67 złotych brutto. Utrzymuje się zatem tendencja rosnąca.
Nie jest to jednak tendencja oczywista, ponieważ w styczniu 2023 roku średnia krajowa spadła do poziomu 6883,96 złotych.
Rekordowo wysoka średnia krajowa 2023 padła w marcu 2023 roku, kiedy osiągnęła wartość 7508,34 złote.
>> Zobacz również: Ile wynosi najniższa krajowa netto w 2023 roku?
Najniższa krajowa a średnia krajowa
Inną kwotą, która zajmuje Polaków, jest najniższa krajowa. Najniższa krajowa to inaczej płaca minimalna, czyli najniższa kwota wynagrodzenia, którą musi wypłacić pracownikowi pracodawca. Regulacje te wprowadzono w 2002 roku w drodze uchwały. W 2023 roku najniższa krajowa pensja już dwukrotnie była podnoszona. Dzięki takim regulacjom eliminuje się sytuacje, w których pracownik otrzymuje pensję niższą, niż wartość rynkowa jego pracy. Każdy pracownik powinien otrzymywać wynagrodzenie, które pozwala mu na utrzymanie rodziny. Produkty takie jak chwilówka bez BIK, nie powinny być koniecznością, by związać koniec z końcem, lecz opcją awaryjną, z której korzystamy w niespodziewanych sytuacjach.
1 lipca 2023 roku pensję minimalną podniesiono do poziomu 3,600 złotych brutto.
Jak możemy zauważyć średnia krajowa 2023, a minimalna pensja to dość spora różnica w kwocie, jaką zarabia spora część Polaków. Pomimo tego, że jest to rekordowo wysoka płaca minimalna, to jednak jak mówi Minister Rodziny i Polityki Społecznej Marlena Maląg, około 2,5 miliona Polaków otrzymuje wynagrodzenie na poziomie płacy minimalnej.