W Polsce, osoby starsze stanowią coraz większą część społeczeństwa. Z jednej strony, wiele z nich cieszy się dobrym zdrowiem i aktywnie uczestniczy w życiu społecznym. Z drugiej strony, wielu nestorów boryka się z różnymi trudnościami, takimi jak brak wsparcia ze strony rodziny, niskie emerytury, problemy zdrowotne i samotność.
Co więcej, sporo starszych osób w Polsce żyje w ubóstwie lub jest ubóstwem zagrożonych. W 2019 roku około 1,5 miliona osób powyżej 65 roku życia żyło poniżej granicy ubóstwa. Seniorzy mają również problemy z dostępem do opieki medycznej i pomocy domowej. Ponadto osoby w podeszłym wieku zmagają się z samotnością i izolacją społeczną.
Remedium na część tych kłopotów jest coroczna waloryzacja emerytur. W tym artykule odpowiadamy, komu należy się emerytura i od czego zależy jej wysokość. Ponadto ile wyniesie waloryzacja emerytur i czy każdy ją otrzyma?
Czym są świadczenia emerytalne i komu przysługują?
Świadczenia emerytalne to pieniężna pomoc finansowa, którą otrzymują osoby, które zakończyły swoją aktywność zawodową i osiągnęły wiek emerytalny. Świadczenie to finansowane jest z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (FUS) i jest przyznawane na wniosek lub w określonych sytuacjach z urzędu.
Aby otrzymać świadczenia emerytalne, tak jak inne świadczenia społeczne należy spełniać określone wymagania. Wymagania te obejmują m.in. ukończenie określonego wieku oraz posiadania odpowiedniego stażu pracy. Wiek emerytalny w Polsce wynosi 60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn.
Wysokość świadczenia emerytalnego zależy od wielu czynników, takich jak:
- Staż pracy,
- Wysokość otrzymywanego wynagrodzenia,
- Liczba lat objętych ubezpieczeniem społecznym.
Wysokość świadczenia emerytalnego ustala indywidualnie dla każdej osoby Zakład Ubezpieczeń Społecznych. Stąd wysokość emerytury może się różnić w zależności od sytuacji życiowej emeryta.
Ile wynosi obecnie średnia emerytura?
Tak jak wspomnieliśmy, wysokość emerytury różnych osób może kształtować się na bardzo różnym poziomie. Ci emeryci, którzy pracowali dłużej i otrzymywali wyższe wynagrodzenie w ciągu wszystkich lat swojej pracy, mogą liczyć na wyższą emeryturę. Z kolei, te osoby, które zarabiały mniej, lub pracowały krócej (krócej opłacały składki do ZUS) otrzymują świadczenia emerytalne na niższym poziomie. Co roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych określa średnią emeryturę za dany rok. Podobnie określa się średnie wynagrodzenie, które dotyczy osób czynnych zawodowo.
Ile zatem wynosi przeciętna emerytura w 2023 roku? Średnia emerytura wypłacona w marcu tego roku wyniosła około 3 482 złote. Z kolei najniższa emerytura w 2023 roku, czyli po waloryzacji wynosi około 1 588 złotych. Dla porównania minimalna pensja od lipca 2023 roku wynosi 3 600 złotych. Jak można zauważyć minimalna emerytura jest ponad połowę niższa niż najniższa krajowa. Biorąc pod uwagę, że spora grupa emerytów żyje samotnie, nie można się dziwić, że żyją na skraju ubóstwa. Obecnie przy tak wysokiej inflacji zaspokojenie potrzeb na podstawowym poziomie wydaje się z tak niską emeryturą niemożliwe do wykonania. W związku z tym często osoby będące na emeryturze posiłkują się różnymi zobowiązaniami finansowymi. Emeryci korzystają zatem z pożyczek bez BIK lub pożyczek dla zadłużonych. Przeważnie ze względu na zbyt niską zdolność kredytową, nie mogą liczyć na kredyty bankowe. Osoby, które otrzymują emeryturę, mogą również ubiegać się o rentę rodzinną.
Czym jest waloryzacja emerytur?
Waloryzacja emerytur to proces, który ma na celu zabezpieczyć siłę nabywczą emerytów i rencistów w obliczu zmian cen i inflacji. Polega na corocznym podwyższaniu kwoty świadczeń według określonego wskaźnika, który uwzględnia wzrost cen towarów i usług, oraz średnie wynagrodzenie w gospodarce. Waloryzacja emerytur odbywa się zawsze z dniem 1 marca każdego roku. Dotyczy wszystkich emerytów, a także rencistów, niezależnie od tego, kiedy przeszli na świadczenie.
Proces ten jest ważnym elementem systemu ubezpieczeń społecznych, ponieważ zapewnia, że emeryci i renciści nie tracą na wartości otrzymywanych świadczeń w czasie. Dzięki waloryzacji osoby starsze mogą utrzymać swój poziom życia bez odczuwania skutków ubocznych wzrostu gospodarczego. Waloryzacja emerytur jest też formą sprawiedliwości społecznej, ponieważ uwzględnia różnice w wysokości świadczeń. Zapewnia również minimalną podwyżkę dla najniższych emerytur.
Waloryzacja emerytur jest obliczana na podstawie danych statystycznych publikowanych przez Główny Urząd Statystyczny. Wskaźnik waloryzacji jest ustalany przez Radę Ministrów na wniosek ministra właściwego do spraw ubezpieczeń społecznych. Wskaźnik waloryzacji ogłaszany jest w Dzienniku Ustaw. Sama waloryzacja nie wymaga żadnych działań ze strony emerytów i rencistów, przyznawana jest automatycznie.
Waloryzacja emerytur w 2024 roku
Wysoka inflacja jest jednym z powodów, dla których waloryzacja emerytur ma być dość wysoka. Z ustawy wynika, że wskaźnik waloryzacji może wynieść aż 12,3 procent. Zmiany te mają być wprowadzone jak co roku z dniem 1 marca. Wielu emerytów obawia się jednak, że wysoki wskaźnik waloryzacji emerytów był podniesiony celowo. Niektórzy uważają, że miał związek z wyborami, które odbyły się w październiku tego roku. Czy wskaźnik waloryzacji utrzyma się na wyznaczonym poziomie zależy od ustaleń nowego rządu.
Faktyczny wskaźnik waloryzacji poznamy na początku przyszłego roku. Wówczas Główny Urząd Statystyczny poda wszystkie niezbędne do jego wyliczenia dane makroekonomiczne. Aby GUS podał wskaźnik waloryzacji emerytur, musi w pierwszej kolejności poznać średnioroczny wskaźnik cen towarów i usług konsumpcyjnych dla gospodarstw domowych, emerytów i rencistów za rok 2023, a także wzrost przeciętnych płac. Na podstawie tych wskaźników wyliczana jest waloryzacja emerytur na przyszły rok.
Prognozowana wysokość emerytur w 2024 roku
Waloryzacja emerytur to moment, na który czeka większość osób uprawnionych do otrzymywania tego świadczenia. Nie można się temu dziwić, każdemu zależy na wzroście płac. Nawet osoby, które wykonują najlepiej płatne zawody, cieszą się z podwyżek wynagrodzenia.
Ile może wynieść minimalna i średnia emerytura od 1 marca 2024? Jeśli emeryt aktualnie otrzymuje minimalną emeryturę, to po waloryzacji może się spodziewać przelewu bankowego w wysokości około 1790 złotych. Należy jednak podkreślić, że nie wiadomo, w jaki sposób waloryzację będzie naliczał nowopowstały rząd. W zeszłym roku rząd zastosował waloryzację procentowo-kwotową. Co oznacza, że osoby z najniższą emeryturą mogły liczyć na gwarantowaną kwotę podwyżki, czyli 250 złotych. Jeśli ta zasada będzie zastosowana w 2024 roku, to minimalna emerytura wyniesie więcej, bo około 1 838 złotych.
Wskaźniki waloryzacji składek za poszczególne lata
| Rok | Wskaźnik waloryzacji | Inflacja |
| 2014 | 102,06% | 0,0% |
| 2015 | 105,37% | – 0,9% (deflacja) |
| 2016 | 106,37% | – 0,6% (deflacja) |
| 2017 | 108,68% | 2,0% |
| 2018 | 109,20% | 1,6% |
| 2019 | 108,94% | 2,3% |
| 2020 | 105,41% | 3,4% |
| 2021 | 109,33% | 5,1% |
| 2022 | 114,40% | 14,4% |
| 2023 | 111,90% | 11,4% |
| 2024 | 112,12% | 2,4% |
>> Zobacz również: Na co zwrócić uwagę zakładając konto dla seniora?
Dla emerytów, którzy otrzymują wyższą emeryturę, korzystniejszy jest wskaźnik procentowy. Ile zatem może się spodziewać podwyżki emeryt otrzymujący emeryturę na średnim poziomie? Średnia emerytura przy wskaźniku na poziomie 12,3 procent wzrośnie o 430 złotych do kwoty około 3 930 złotych. Będzie zatem wyższa od najniższej krajowej.
Biorąc jednak pod uwagę wzrost cen nawet o 20 procent, to waloryzacja emerytur nie podążą za potrzebami osób starszych. Na ogół seniorzy zmuszeni są do oszczędzania pieniędzy i skrupulatnego planowania budżetu domowego.