Przedpłata jest formą płatności, która w zamyśle ma zapewnić obu stronom transakcji pewność, bezpieczeństwo i zaufanie. Jednak nie każdy chce z niej korzystać. Niektórzy obawiają się ryzyka, które za sobą niesie. Ryzyko to uzależnione jest od formy przedpłaty. Czym zatem jest przedpłata i jakie jej formy wyróżniamy? Czytaj dalej.
Czym jest przedpłata?
Każda transakcja i każda umowa, którą zawieramy, niesie za sobą mniejsze, bądź większe ryzyko. Nawet wówczas, gdy wydaje nam się całkowicie bezpieczna. Ryzyko może wynikać zarówno ze strony dostawcy usługi bądź towaru, jak i ze strony nabywającego.
Posłużmy się przykładem. Wziąłeś pożyczkę na dowód osobisty, aby zrobić remont łazienki. Podpisujesz umowę z wykonawcą, w której określacie zakres robót i cenę za wykonanie usługi. Możesz się zastanawiać, gdzie tu ryzyko, przecież zawarliście umowę? W tym przypadku ryzyko występuje po obu stronach.
Ty, jako zleceniodawca możesz np. pomimo skorzystania z pożyczki wydać otrzymane pieniądze na inną, pilną i nieprzewidzianą potrzebę. Możesz również nie być zadowolony z jakości usługi i odmówić zapłaty. W tym przypadku przedsiębiorca ponosi spore koszty. Wykonał usługę, która nie zostaje opłacona. Stracił zatem cenny czas i pieniądze. Przedsiębiorca musi mieć środki na wypłatę dla pracownika, na koszty materiałów, poniósł także koszty uzyskania przychodu. Musiał także opłacić ZUS, nawet jeśli korzysta z ulgi na start, to jednak musiał mieć środki na jego opłacenie.
Z kolei ryzykiem dla ciebie jest niewywiązanie się z ustaleń umowy przez wykonawcę. Ekipa remontowa może nie pojawić się w wyznaczonym czasie, usługa może być wykonana wadliwie lub konieczna będzie dopłata.
Jeśli nie zdecydowaliście się ze zleceniobiorcą ustanowić przedpłaty, obie strony mogą ponieść spore koszty. Przedpłata jest bowiem rodzajem zabezpieczenia i jest to forma płatności, której dokonuje klient, czyli zleceniodawca. Co więcej, przedpłatę uiszcza się po zawarciu umowy pomiędzy stronami, ale jeszcze przed wykonaniem usługi lub zakupem towaru. Kwota przedpłaty wliczana jest w cenę usługi lub towaru. Przedpłata umożliwia wykonawcy wywiązanie się z umowy np. gdy musi ponieść koszt związany z zakupem półproduktów lub jest formą rezerwacji terminu wydarzenia, np. restauracja organizująca urodziny. W umowie należy jednak zawrzeć bardzo ważną informację. Przedpłata może być bowiem zaliczką, jak i zadatkiem. Musisz to jasno określić. Dlaczego? Czytaj dalej.
Rodzaje przedpłaty
Choć przedpłata ma chronić zarówno konsumentów, jak i podmioty gospodarcze, nie każdy jest jej przychylny. Sporo osób obawia się, że wpłacając część kwoty przed realizacją zamówienia, stracą swoje pieniądze. Naturalnie może dojść do takiej sytuacji, jeśli zleceniobiorca jest nieuczciwy. Dlatego tak ważne jest sprawdzanie swoich kontrahentów. Firmy przeważnie przed podpisaniem umowy wzajemnie się lustrują. Można to zrobić, przeszukując białą listę podatników VAT lub bazy dłużników. Można również sprawdzić, czy przedsiębiorca wpisany jest do rejestru CEIDG. Dzięki temu potwierdzimy zgodność danych z umowy z danymi z rejestru. Ponadto pamiętaj o tym, że rzetelny przedsiębiorca sam będzie nalegał na podpisanie umowy i nierzadko zaproponuje jedną z form przedpłaty. Na ogół proponowany jest zadatek. Ta forma przedpłaty chroni obie strony. Należy jednak podkreślić, że zadatek nie jest tożsamy z zaliczką. Czym różnią się od siebie te dwie formy przedpłaty?
Czym jest zadatek?
Zadatek jest formą przedpłaty, która ma ściśle określone zasady zwrotu, które uzależnione są od zaistniałej sytuacji. W przypadku zadatku chroniony jest zarówno zleceniobiorca, jak i zleceniodawca. Tak jak wspomnieliśmy, zwrot pieniędzy uzależniony jest od tego, z czyjej winy umowa nie została zrealizowana. Jeśli to zleceniodawca chce odstąpić od umowy, zadatek zostaje u wykonawcy. Jednak w przypadku, gdy to zleceniobiorca nie wywiązał się z umowy, klientowi przysługuje podwojona kwota zadatku. Taki zapis znajduje się w Kodeksie cywilnym:
Art. 394. Zadatek
§ 1. W braku odmiennego zastrzeżenia umownego albo zwyczaju zadatek dany przy zawarciu umowy ma to znaczenie, że w razie niewykonania umowy przez jedną ze stron druga strona może bez wyznaczenia terminu dodatkowego od umowy odstąpić i otrzymany zadatek zachować, a jeżeli sama go dała, może żądać sumy dwukrotnie wyższej.
§ 2. W razie wykonania umowy zadatek ulega zaliczeniu na poczet świadczenia strony, która go dała; jeżeli zaliczenie nie jest możliwe, zadatek ulega zwrotowi.
§ 3. W razie rozwiązania umowy zadatek powinien być zwrócony, a obowiązek zapłaty sumy dwukrotnie wyższej odpada. To samo dotyczy wypadku, gdy niewykonanie umowy nastąpiło wskutek okoliczności, za które żadna ze stron nie ponosi odpowiedzialności albo za które ponoszą odpowiedzialność obie strony.
Jak natomiast wygląda sytuacja w przypadku zaliczki? Czy zaliczkę również należy podwoić?
Zaliczka — czym dokładnie jest?
Wiemy już, czym jest przedpłata w formie zadatku. Czym zatem jest zaliczka? Teoretycznie można powiedzieć, że są to zbliżone pojęcia. Jednak w praktyce ogromnie się różnią. W szczególności w sytuacji, gdy umowa nie zostaje dochowana. Kodeks cywilny nie określa, na jakich zasadach należy dokonać zwrotu środków, gdy przedpłatą jest zaliczka. W Kodeksie cywilnym możemy jedynie wyczytać:
Art. 743 Kodeksu cywilnego:
Jeżeli wykonanie zlecenia wymaga wydatków, dający zlecenie powinien na żądanie przyjmującego udzielić mu odpowiedniej zaliczki.
Z kodeksu nie wynika zatem, jak powinien wyglądać zwrot środków w przypadku niewywiązania się z umowy. Przyjmuje się jednak, że jeżeli cel umowy nie zostanie osiągnięty, przedpłata w formie zaliczki traktowana jest jako nienależna. Co oznacza, że bez względu na to, która ze stron nie wywiązała się z jej realizacji, zaliczka powinna być zwrócona. W związku z tym zaliczka nie jest tak dobrym zabezpieczeniem, jak zadatek. Jeżeli przedsiębiorca poniesie koszty np. w postaci zakupu niezbędnych materiałów, będzie musiał zaliczkę zwrócić. Nawet jeśli to zleceniodawca zrezygnował z usługi.
Przedpłata przy przesyłkach kurierskich
Przedpłata jest również częstym zagadnieniem, o które pytają klienci sklepów online. W przypadku przesyłek kurierskich możemy wybrać dwie formy płatności, omawianą przedpłatę i opłatę „za pobraniem”. Przedpłata w tym przypadku to nic innego jak opłacenie przesyłki i zakupionego towaru przed jego wysłaniem. Natomiast zakup i tym samym opłacenie transportu firmie kurierskiej za pobraniem, oznacza, że za zakupy i transport pieniądze przekażemy kurierowi w chwili doręczenia przesyłki.
W tym przypadku przedpłata nie jest tym samym co zaliczka czy zadatek. Jest to po prostu forma płatności przed realizacją zamówienia. Inaczej mówiąc – „z góry”.
Podsumowanie
Przedpłata jest bardzo istotną formą zabezpieczenia transakcji. Dlatego warto się nią zabezpieczać. Warto również podpisywać umowy z wykonawcami. Tak jak podpisuje się umowę z firmą udzielającą kredytu na samochód, czy innego typu pożyczki. Dzięki temu jasno określamy zasady współpracy, jednocześnie zabezpieczając swoje interesy. Skoro wielu Polaków korzysta z alertów BIK, aby zabezpieczyć się przed wyłudzeniem kredytu lub pożyczki, to warto zabezpieczać się w formie przedpłaty.