Ktoś nie wywiązał się z umowy, a ty się zastanawiasz, czy wpłacona zaliczka przepada, czy zostaje? Nie jesteś sam. Wiele osób ma problem z rozróżnieniem zaliczki od zadatku. Jeśli ty również musisz za każdym razem przeszukiwać Internet w poszukiwaniu informacji, przeczytaj ten artykuł. Rozwiejemy w nim twoje wątpliwości.
Co zrobić, by nie zostać na przysłowiowym „lodzie”?
Niezależnie od tego, czy to ty jesteś przedsiębiorcą świadczącym usługi, czy klientem, który z usługi chce skorzystać, pamiętaj, aby zawsze spisywać umowę. Niemal każdy był świadkiem, a także spora część osób na własnej skórze doświadczyła sytuacji, w której ktoś nie wywiązał się z ustnych deklaracji. Pomimo tego, że według polskiego prawa ustalenia ustne pomiędzy klientem i usługodawcą są wiążące, to pamiętaj o tym, że w razie niewywiązania się z umowy lub konfliktu, każdy może przedstawić inną wersję wydarzeń. Oczywiście umowa pisemna nie zawsze jest spisana, np. idąc do fryzjera, czy oddając samochód do mechanika, bazuje się na przekazie słownym. Każdorazowe podpisanie umowy byłoby co najmniej niewygodne i czasochłonne.
Jednak jeśli zlecasz lub wykonujesz prace budowlane, chcesz zarezerwować w restauracji miejsce i termin na przyjęcie weselne, czy tworzysz meble na indywidualne zamówienie, zawsze podpisuj umowę z kontrahentem. W zależności od tego, jaka usługa będzie świadczona i pomiędzy jakimi stronami można skorzystać z kilku rodzaju umów. Pamiętaj o tym, że umowa jest twoim zabezpieczeniem. Daje ci podstawy do odzyskanie długu od osoby prywatnej i firmy.
Umowa pomiędzy dwoma podmiotami gospodarczymi to na ogół umowa o świadczenie usług. To typ umowy nienazwanej, czyli takiej, której nie określa bezpośrednio kodeks cywilny. Treść takiej umowy kontrahenci tworzą sami, zgodnie z zasadą swobody umów, jednak na podstawie obowiązujących przepisów prawa. Umowa o świadczenie usług może być również zawarta pomiędzy osobą fizyczną a podmiotem gospodarczym.
W przypadku dwóch osób fizycznych również zawsze warto podpisywać umowę. Przy osobach fizycznych będzie to umowa cywilnoprawna, do której należy umowa o dzieło i umowa zlecenie.
W treści umowy cywilnoprawnej i umowy o świadczenie usług należy zawrzeć m.in. informacje o stronach umowy, przedmiocie umowy, wartości, a także terminie jej wykonania. W umowie warto również zaznaczyć, czy wykonana przedpłata to zaliczka, czy zadatek.
>> Zobacz również: Czy jestem wpisany do KRD? Jak to sprawdzić?
Czym jest przedpłata?
Przedpłata jest formą płatności, której dokonuje klient – zleceniodawca po podpisaniu umowy, ale jeszcze przed wykonaniem usługi lub przed dostarczeniem towaru. Przedpłata jest częścią kwoty, którą wlicza się do ceny usługi lub towaru. Przedpłatę wykonuje się w celu zabezpieczenia transakcji. Ponadto bardzo często środki z przedpłaty pozwalają wykonawcy pozyskać materiały, niezbędne do realizacji zamówienia. Przykładowo stolarz za pieniądze z przedpłaty zakupi drewno do wykonania zamówionego stołu.
Niektórzy klienci obawiają się, że wpłacając część kwoty przed wykonaniem zlecenia, stracą przedpłatę. Do takich sytuacji dochodzi, gdy trafi się na nieuczciwego przedsiębiorcy. Jeśli ty również obawiasz się, że zostaniesz oszukany, pamiętaj o spisaniu umowy. Rzetelny przedsiębiorca z pewnością nie będzie się wzbraniał przed podpisaniem umowy, a nawet powinien na nią nalegać.
W podpisywanej umowie warto zaznaczyć, czy przedpłata to zaliczka, czy zadatek. To właśnie od określenia w umowie, czym jest przedpłata, zależy, czy odzyskasz swoje pieniądze, gdy nastąpią niesprzyjające okoliczności. To dość istotne, szczególnie że kwota przedpłaty może sięgać nawet 50 procent całkowitej kwoty za wykonaną usługę.
Czym jest zaliczka?
Spisując umowę z wykonawcą usługi, przeważnie nie ma dla nas znaczenia, czy przedpłata jest zaliczką, czy zadatkiem. Na ogół nie zwracamy uwagi na nomenklaturę prawną. Niestety do czasu. To czy przedpłata to zaliczka, czy zadatek ma ogromne znaczenie, w przypadku, gdy umowa nie dojdzie do skutku. Bardzo duże znaczenie ma również to, z czyjej strony wystąpiły trudności. W przypadku zaliczki Kodeks cywilny nie określa, na jakich zasadach następuje zwrot środków. W Kodeksie cywilnym występuje jedynie wzmianka w art. 743.
Jak można zauważyć, art. 743. nie wnosi żadnych informacji na temat rzekomego zwrotu środków. W przypadku gdy do realizacji umowy nie dojdzie lub jedna ze stron odstąpi od niej, kwota zaliczki traktowana jest jako świadczenie nienależne. Ustalony w umowie cel nie został bowiem osiągnięty. Niezależnie od tego, kto nie wywiązał się z postanowień umowy, zaliczka powinna być zwrócona w tej samej wysokości, w której została przekazana zleceniobiorcy.
Można zatem sądzić, że zaliczka nie stanowi tak dobrego zabezpieczenia, jak to ma miejsce, gdy kontrahent wpłacił zadatek. Przytoczony powyżej przykład ze stolarzem, może być dla niego kosztownym doświadczeniem. W momencie, gdy zleceniodawca się rozmyśli, a stolarz zakupił już niezbędny materiał, będzie musiał zwrócić zaliczkę. Zostanie zatem z niewykorzystanym drewnem, a środki na zwrot zaliczki będzie musiał oddać z własnej kieszeni. Niejednokrotnie takie sytuacje zmuszają ludzi do korzystania z kredytów lub chwilówek na dowód. Z pewnością zadatek byłby w tym przypadku dużo korzystniejszym rozwiązaniem.
Zadatek – czym dokładnie jest?
Zadatek działa na tej samej zasadzie co zaliczka. Jednak znaczącą różnicą jest sytuacja, w której jedna ze stron nie wywiąże się z postanowień umowy. W przypadku, gdy zleceniodawca chce odstąpić od umowy, zleceniobiorca zachowuje otrzymany zadatek. Z kolei w przypadku, gdy z umowy nie wywiązuje się wykonawca, klient może żądać podwojenia zadatkowanej kwoty. To stanowi spore zabezpieczenie dla twojego budżetu domowego. Mówi o tym dokładnie Kodeks cywilny:
Art. 394. Zadatek
-
- 1. W braku odmiennego zastrzeżenia umownego albo zwyczaju zadatek dany przy zawarciu umowy ma to znaczenie, że w razie niewykonania umowy przez jedną ze stron druga strona może bez wyznaczenia terminu dodatkowego od umowy odstąpić i otrzymany zadatek zachować, a jeżeli sama go dała, może żądać sumy dwukrotnie wyższej.
- 2. W razie wykonania umowy zadatek ulega zaliczeniu na poczet świadczenia strony, która go dała; jeżeli zaliczenie nie jest możliwe, zadatek ulega zwrotowi.
- 3. W razie rozwiązania umowy zadatek powinien być zwrócony, a obowiązek zapłaty sumy dwukrotnie wyższej odpada. To samo dotyczy wypadku, gdy niewykonanie umowy nastąpiło wskutek okoliczności, za które żadna ze stron nie ponosi odpowiedzialności albo za które ponoszą odpowiedzialność obie strony.
>> Zobacz również: W jakim celu należy tworzyć poduszkę finansową?
Zaliczka i zadatek – jakie są między nimi różnice?
Jak można zauważyć, różnice pomiędzy zadatkiem a zaliczką występują głównie w momencie, gdy zawarta umowa nie dojdzie do skutku. Są to bardzo znaczące różnice, ponieważ przepisy prawa dopuszczają wysokość zadatku powyżej połowy wartości całego świadczenia. Przypuśćmy, że zlecasz wykonanie kuchni w wysokości 20 000 złotych. Jeśli zadatek wyniósł równo połowę, to jest to kwota równa 10 000 złotych. W przypadku, gdy wykonawca nie wykonał zlecenia, możesz żądać podwojenia kwoty zadatku, czyli 20 000 złotych. Przeważnie jednak zadatek nie wynosi więcej niż 30 procent. Nie mniej jednak, jeśli w opisanym przypadku udzieliłbyś zaliczki, a zleceniodawca nie wywiązałby się z umowy, otrzymałbyś kwotę, którą wpłaciłeś.