Czy zastanawiałeś się kiedyś, dlaczego różne banki w niektórych kwestiach wymagają spełnienia tych samych wymagań? Albo, dlaczego wszystkie instytucje finansowe przed udzieleniem pożyczki lub kredytu przeważnie wykonują te same działania? Wszystkie te wspólne procedury wynikają z rekomendacji, które stworzyła Komisja Nadzoru Finansowego. Czym zatem jest KNF i czym się zajmuje? Czym jest Rekomendacja S i jak wpływa na konsumentów? Jakie zmiany wprowadził KNF w 2023 roku?
Czym jest Komisja Nadzoru Finansowego?
Komisja Nadzoru Finansowego (KNF) jest niezbędnym ogniwem polskiego systemu finansowego, które dba o bezpieczeństwo i uczciwość działania instytucji finansowych na terenie Polski. KNF pełni funkcję regulatora i nadzorcy nad sektorem finansowym w Polsce, mając na celu ochronę interesów konsumentów, a także dbałość o stabilność rynku oraz zapewnienie zgodność działań instytucji finansowych z obowiązującymi przepisami prawnymi. KNF nadzoruje pracę banków, ubezpieczycieli, funduszy inwestycyjnych, domów maklerskich i innych podmiotów działających na rynku finansowym.
Pełnienie roli nadzorcy wymaga od Komisji dogłębnego zrozumienia branży finansowej, jej zawiłości i zagrożeń. KNF analizuje ryzyka, podejmuje decyzje dotyczące regulacji i nadzoru, a także podejmuje działania prewencyjne mające na celu zapobieganie kryzysom finansowym.
To nie jedyne role KNF. Komisja to również instytucja o charakterze doradczym dla organów państwowych w zakresie polityki rynku finansowego. Komisja uczestniczy w procesach legislacyjnych, wnosząc swoje wykwalifikowane wnioski i opinie.
W ciągu ostatnich dziesięciu lat KNF przyczyniła się do zwiększenia przejrzystości rynku finansowego, wprowadzenia nowych standardów zarządzania ryzykiem oraz ochrony konsumentów przed nieuczciwymi praktykami. Co ważniejsze dla konsumentów, KNF prowadzi listę ostrzeżeń publicznych, o instytucjach i podmiotach, które mogą działać niezgodnie z prawem.
O co chodzi z rekomendacjami?
Rekomendacje Komisji Nadzoru Finansowego to zbiór 17 dokumentów, które w samych rekomendacjach określone są jako „zbiór zasad dotyczących dobrych praktyk”. Zakres ich działania dotyczy różnych obszarów pracy banków. Możemy się spotkać z rekomendacjami dotyczącymi zarządzania ryzykiem, zasad wewnętrznego ładu w bankach, kontroli wewnętrznej w bankach, a także tych, które w większym stopniu dotyczą konsumentów. Do takich rekomendacji należy omawiana w tym artykule Rekomendacja S.
Co zaleca Rekomendacja S?
Pełna nazwa dokumentu brzmi:
Rekomendacja S
dotycząca dobrych praktyk w zakresie zarządzania ekspozycjami kredytowymi zabezpieczonymi hipotecznie
Tak jak już wspomnieliśmy w poprzednim akapicie, Rekomendacja S jest zbiorem dokumentów kierowanych bezpośrednio do banków na podstawie ustawy Prawo bankowe, która została wydana w sierpniu 1997 roku. Jej celem jest wypracowanie dobrych praktyk związanych z zarządzeniem kredytami z zabezpieczeniem hipotecznym, a także zwiększenie poziomu bezpieczeństwa w obszarach działania banków.
Pierwsza rekomendacja weszła w życie w 2006 roku i od tego czasu była wielokrotnie nowelizowana. Początkowo Rekomendacja S dotyczyła sposobu obliczania zdolności kredytowej dla kredytów w walucie obcej. Kolejne nowelizacje narzucały na banki obowiązek informowania kredytobiorców np. o spreadzie, ponadto konsumenci otrzymali możliwość spłaty zobowiązania w walucie kredytu. Nowelizacja Rekomendacji S wprowadziła również zmiany dotyczące maksymalnego okresu spłaty, czy wysokości wkładu własnego. Tak jak wspomnieliśmy, nowelizacji było już kilka i w kolejnych latach wprowadzały zmiany dotyczące informowania konsumentów o całkowitym koszcie kredytu, wskaźniku LtV, czy o rodzajach dostępnego oprocentowania.
Podsumowując, Rekomendacja S reguluje formalności związane z przyznawaniem kredytów hipotecznych. Ustanawia również zasady i reguły, które zawsze powinny być przestrzegane przez banki. Rekomendacja S wprowadza np. konieczność wprowadzenia maksymalnego okresu spłaty, czyli okres 25 lat, gdy liczona jest zdolność kredytowa lub konieczność proponowania konsumentom w pierwszej kolejności kredytu w złotówkach.
Co trzeba wiedzieć o nowej Rekomendacji S?
Branża finansowa musi nieustanie dopasowywać się do dynamicznie zmieniającej się sytuacji gospodarczo – politycznej. W związku z tym KNF wprowadza liczne nowelizacje, tak by bankowość nadążała za tymi transformacjami i była dostosowana do ewoluujących potrzeb rynku.
Komisja Nadzoru Finansowego w dniu 19 czerwca 2023 roku wprowadziła najnowszą nowelizację Rekomendacji S. Dotyczącej dobrych praktyk w zakresie zarządzania ekspozycjami kredytowymi zabezpieczonymi hipotecznie. W tej nowelizacji KNF ogranicza dostępność kredytów hipotecznych w walucie. Ponadto w rekomendacji znajduje się 21 punktów dotyczących zarządzaniem ryzykiem w przypadku kredytów hipotecznych. W nowej Rekomendacji S KNF obliguje banki do stworzenia i przestrzegania polityki zarządzania ryzykiem kredytowym. Dotyczy to również konieczności monitorowania ekspozycji kredytowych, czy posiadania narzędzi i baz danych związanych z oceną ryzyka, jakie za sobą niosą. KNF zaleca również konieczność zwrócenia uwagi, a nawet analizę rynku nieruchomości i – co więcej – wyceny tych nieruchomości, które stanowią zabezpieczanie kredytu. Dzięki temu banki będą mogły wykorzystać je do dochodzenia swoich roszczeń przy ewentualnym zaniechaniu spłat rat kredytu.
Nowa Rekomendacja S – o co chodzi?
W powyższym akapicie opisaliśmy pokrótce, czego można się spodziewać po nowelizacji. Jak to się jednak przekłada na nas, czyli na konsumentów?
Najwięcej istotnych zmian wnosi punkt 11 rekomendacji, w którym mowa o obniżeniu okresu kredytowania dla liczenia zdolności kredytowej. Przed nowelizacją banki mogły liczyć możliwości spłaty zobowiązania przez okres 30 lat. Obecna nowelizacja nakazuje skrócenie tego okresu do 25 lat. W związku z tym zdolność kredytowa konsumentów obniży się nawet o 10 procent. Co więcej, KNF rekomenduje, aby banki nie przedłużały okresu spłaty powyżej 25 lat. Jeśli jednak bank zgodzi się na wydłużenie okresu spłaty do maksymalnego czasu, czyli 35 lat, zdolność kredytowa nadal będzie liczył na okres 25 lat. W konsekwencji obniżona zdolność kredytowa może oznaczać, że otrzymany kredyt będzie niższy nawet o 100 000 złotych. Istotny jest również fakt, że banki udzielające bezpiecznego kredytu na 2 procent, będą mogły podchodzić do konsumentów nieco bardziej liberalnie. Dzięki temu, że banki mogą uwzględnić oszacowaną kwotę dopłat wynikających z programu rządowego.
Drugą bardzo istotną zmianą jest relacja wysokości raty do dochodów. Dotyczy to wskaźnika DTI, czyli Debt To Income, lub drugiego wskaźnika DStl, czyli Debt Service to Income. Do tej pory rekomendacja mówiła o tym, aby suma spłacanych co miesiąc rat kredytów w tym kredytu hipotecznego, czy kredytu konsumenckiego nie przekraczała 50 procent dochodów osób zarabiających nie więcej niż średnia krajowa. I 65 procent osób, które osiągają dochody wyższe niż średnia krajowa. Nowelizacja obniża te stawki procentowe analogicznie do 40 procent dla osób zarabiających poniżej średniej krajowej i 50 procent dla pozostałych.
Ponadto banki mogą udzielać kredytów hipotecznych oprocentowanych stałą stopą procentową lub okresowo stałą. A także dać możliwość zmiany formuły oprocentowania kredytu ze zmiennej stopy procentowej na stałą stopę procentową lub okresowo stałą.
Podsumowanie
Rekomendacja S jest dokumentem, dzięki któremu banki udzielają kredytów hipotecznych z uwzględnieniem dobrych praktyk. Celem Rekomendacji S jest dbałość o bezpieczeństwo finansowe konsumentów. Tak by chęć zakupu własnej nieruchomości nie doprowadziła ich do zgubnych skutków.