Jeśli jesteś przedsiębiorcą, to z pewnością nie raz spotkałeś się z sytuacją, w której kontrahent nie wywiązał się z postanowień umowy. Jednym z takich warunków jest spłata faktury w wyznaczonym terminie. Środki pochodzące z faktur uznawane są w świetle polskiego prawa za przychód. Co więcej, przychodem są środki pochodzące nie tylko z opłaconych faktur, ale także kwoty należne, czyli te, które pochodzą z faktur niezapłaconych. Inaczej ujmując, przedsiębiorca musi odprowadzić należny podatek, nawet jeśli kontrahent faktury nie opłacił. Nie dość, że przedsiębiorca wywiązał się z umowy, np. wykonał usługę lub dostarczył towar, to pomimo braku zapłaty, dodatkowo musi zapłacić podatek. Z perspektywy przedsiębiorcy nie wygląda to zachęcająco. Na szczęście może skorzystać z ulgi na złe długi. Czym jest ta ulga? Ile wynosi w 2024 roku?
Czym jest ulga na złe długi?
Pan Tomasz prowadzi firmę remontową. W lutym 2023 roku wystawił zleceniodawcy fakturę VAT na 13 000 złotych. Termin płatności faktury minął 5 marca. Pan Tomasz musi rozliczyć się z fiskusem – musi zatem odprowadzić podatek za niezapłaconą fakturę. Czy i w jaki sposób może skorzystać z ulgi na złe długi?
Tak, pan Tomasz będzie mógł skorzystać z tej ulgi. Muszą jednak wystąpić pewne warunki, o których przeczytasz poniżej.
Ulgę na złe długi możemy uznać za pomocną dłoń systemu podatkowego skierowaną ku podmiotom, które rozliczają VAT lub CIT. Dzięki tej uldze sprzedawcy i usługodawcy mogą odzyskać podatek, który należy przecież odprowadzić za wykonanie czynności (sprzedaż lub usługę), za którą de facto nie otrzymali zapłaty. Można zatem powiedzieć, że uczciwy podmiot płaci wówczas podwójnie.
Jednak należy zauważyć, że skorzystanie z ulgi na złe długi przez sprzedawcę/usługodawcę wywołuje także skutki u drugiej strony transakcji. Nabywcy musi dokonać korekty odliczonej kwoty VAT, która wynika z nieopłaconej faktury.
Ulga na złe długi kiedy można skorzystać?
Jeżeli prowadzimy działalność gospodarczą, to zapewne wiemy, że za przychód uchodzą kwoty należne, czyli nawet te, które nie zostały opłacone. W związku z tym niekiedy obowiązujący podatek musimy zapłacić, zanim kontrahent zapłacił nam za towar lub wykonaną usługę. Możemy jednak skorzystać z ulgi na złe długi, dzięki której zostaniemy zwolnieni z tej płatności. Skorzystać z tej ulgi, możemy tylko w określonych sytuacjach. Jedną z nich jest uprawdopodobnienie nieściągalności, co oznacza, że faktura nie została uregulowana lub „zbyta w jakiejkolwiek formie w ciągu 90 dni od dnia upływu terminu jej płatności określonej w umowie lub na fakturze” – jak mówi art. 89a Ustawy o VAT.
Od 1 października 2021 roku wprowadzono zmiany i wprowadzono pakiet SLIM VAT 2. Dzięki tym zmianom niezgodne z prawem unijnym przepisy, które uzależniały udzielenie ulgi na złe długi od statusu wierzyciela i dłużnika przestały obowiązywać. Obecnie jak stanowi art. 89a ust. 2 ustawy o VAT z omawianej ulgi może skorzystać podatnik, który:
- na dzień poprzedzający dzień złożenia deklaracji podatkowej, w której dokonuje się korekty, wierzyciel jest podatnikiem zarejestrowanym jako podatnik VAT czynny,
- od daty wystawienia faktury dokumentującej wierzytelność nie upłynęły 3 lata, licząc od końca roku, w którym została wystawiona.
Jak możemy zauważyć, ulga ta dotyczy jedynie czynnych podatników VAT, podobnie wygląda sytuacja we wszystkich państwach Unii Europejskiej. Ponadto w nowym brzmieniu ustawy okres wystawienia faktury dokumentującej wierzytelność został wydłużony z dwóch do trzech lat.
Ulga na złe długi u konsumentów
Mimo że powyżej napisaliśmy, że z ulgi można skorzystać, gdy wierzyciel jest czynnym podatnikiem VAT, to z ustawy wynika, że można ją zastosować także w przypadku, gdy dłużnikiem jest inna osoba, niż czynny płatnik VAT. Przedsiębiorca może zatem posłużyć się zwolnieniem za złe długi. Jednak wierzytelność musi być potwierdzona przez prawomocne orzeczenie sądu, a także być skierowana na drogę postępowania egzekucyjnego. Inaczej mówiąc, gdy przedsądowe wezwanie do zapłaty nie poskutkowało i wierzyciel udał się do sądu. Zajęcie komornicze i wszelkie związane z nim koszty komornicze powinny skutecznie zachęcić dłużnika do jak najszybszego zwrotu długów.
Kolejną formą udowodnienia zadłużenia jest dokonanie wpisu przez przedsiębiorcę i zgłoszenie dłużnika do Krajowego Rejestru Długów. Aby taki wpis był możliwy, przedsiębiorca musi w KRD udokumentować przebieg transakcji i brak spłaty zadłużenia. Pamiętajmy o tym, że wpis w KRD uniemożliwi konsumentowi skorzystanie z wielu produktów finansowych, czy choćby telekomunikacyjnych. Wszystkie banki i wiele firm pożyczkowych, a także ubezpieczycieli, czy firm leasingowych sprawdza konsumentów w bazach BIK, BIG i KRD. Jeżeli konsument posiada negatywny wpis, nie otrzyma pożyczki na dowód osobisty. Nie zrobi zakupów na raty, czy też nie weźmie leasingu na samochód. Otrzyma bowiem odmowną odpowiedź z instytucji finansowych.
Możliwe jest także skorzystanie z ulgi, jeśli dłużnik ogłosił upadłość konsumencką. Takie wykorzystanie ulgi nie było możliwe przed zmianą ustawy.
W jakim terminie należy skorygować VAT?
Jeśli jesteś przedsiębiorcą, któremu kontrahent zalega ze spłatą. Możesz dokonać korekty, dopiero gdy upłynie 90 dni od terminu płatności, która widnieje na fakturze lub umowie. Warunkiem jest oczywiście brak płatności i brak zbycia płatności w jakiejkolwiek formie, w tym również w formie cesji wierzytelności. Bardzo ważne jest także podkreślenie faktu, że korektę można zrobić, dopiero gdy minie 90 dni od terminu płatności. A nie, tak jak często jest mylone od daty dokonania transakcji, wykonania usługi, dostarczenia towaru, czy wystawienia faktury.
Należność opłacona – co z ulgą?
Jeżeli wierzyciel skorzysta z ulgi na złe długi, a dłużnik w końcu spłaci fakturę, wierzyciel będzie musiał zwiększyć podstawę opodatkowania i samego podatku za okres, w którym należność została spłacona lub zbyta. Jeśli dług zostanie spłacony w części to podstawę opodatkowania i podatek zwiększa się o tę część. Dłużnik w tym przypadku ma również prawo zwiększyć kwotę podatku za okres, w którym opłacił należność.
Podsumowanie
Ulga na złe długi pozwala przedsiębiorcom na obniżenie o zaległą kwotę podstawy opodatkowania i samego podatku. Oznacza to, że przedsiębiorca nie musi płacić podatku VAT, jeśli jego faktura nie została uregulowana w terminie. Niemniej jednak termin, który musi minąć od momentu braku spłaty faktury, wynosi 90 dni. Nasz przykładowy Pan Tomasz prowadzący firmę budowlaną będzie mógł skorzystać z ulgi na złe długi dopiero po 90 dniach od daty ustalonej, jako ostateczny termin płatności. Jeśli termin spłaty faktury Pana Tomasza mija 5 marca, musi zatem odczekać 90 dni, aby skorzystać z ulgi.
W przypadku, gdy dłużnikiem jest osoba fizyczna niebędąca przedsiębiorcą, wierzyciel może np. zgłosić dłużnika do KRD lub wnieść o egzekucję komorniczą. Dzięki temu będzie mógł skorzystać z ulgi na złe długi. Dłużnik tym samym pozbędzie się możliwości skorzystania z zobowiązań finansowych. Nie skorzysta z kredytów, chwilówek na dowód, czy choćby zakupów z odroczoną spłatą.