Niespłacone długi to trudny temat zarówno dla wierzycieli, jak i dłużników. Wierzyciele niejednokrotnie bezskutecznie chcą odzyskać należne im środki. Z kolei rzetelni dłużnicy często, choć bardzo chcieliby wywiązać się z postanowień umowy, ze względu np. na sytuację losową lub zdrowotną nie mają pieniędzy na zwrot długu. Oczywiście jest również spore grono osób, które celowo uchyla się od swoich zobowiązań. To właśnie te osoby nierzadko wręcz czekają na możliwość przedawnienia długu. Zdarza się, że wierzyciel zaniecha prób odzyskania należności i faktycznie dochodzi do przedawnienia. Od kiedy można liczyć na przedawnienie długu? Czy rodzaj zadłużenia wpływa na okres przedawnienia? Odpowiadamy w dalszej części artykułu.
Czym jest przedawnienie długu?
Przedawnienie długu to prawny mechanizm, który z upływem czasu zwalnia dłużnika z obowiązku spłaty zobowiązania. Można powiedzieć, że to ukłon ze strony ustawodawcy dla tych, którzy zbyt długo zwlekali ze spłatą. W Polsce okresy przedawnienia reguluje Kodeks cywilny. Podstawowy termin to 6 lat od dnia wymagalności roszczenia. Jednak dla niektórych rodzajów długów obowiązują krótsze terminy, np. 3 lata.
Przedawnienie nie następuje jednak automatycznie. To dłużnik musi podnieść zarzut przedawnienia przed sądem. Jeśli tego nie zrobi, będzie musiał spłacić dług, nawet jeśli termin dawno upłynął. Z kolei wierzyciel może przerwać bieg przedawnienia, wnosząc pozew do sądu o nakaz zapłaty. Wtedy bieg przedawnienia zaczyna toczyć się na nowo. Można powiedzieć, że to swego rodzaju reset zegara dla wierzyciela.
Przedawnienie to skuteczna tarcza obronna dłużnika przed wierzycielami. Pozwala mu odzyskać finansową niezależność po latach zmagań z długami. Jednak aby z niej skorzystać, trzeba znać przepisy i umiejętnie się na nie powoływać.
Można powiedzieć, że dzięki przedawnieniu dłużnik może zacząć wszystko od nowa, z czystą kartą. Tak naprawdę jednak rzadko można liczyć na to, że wierzyciel nie upomni się o swoje pieniądze. Z pewnością nie można liczyć na to, że bank, czy firma pożyczkowa nie zgłoszą się po spłatę kredytu gotówkowego, czy darmowej chwilówki. O spłatę wierzytelności na pewno upomną się także spółdzielnie mieszkaniowe, operatorzy sieci komórkowych, czy dostawcy mediów np. gazownia.
Większe prawdopodobieństwo występuję, że z windykacji należności zrezygnuje mały przedsiębiorca. Szczególnie w momencie, gdy po kilku nieudanych próbach odzyskania pieniędzy z niezapłaconej faktury, zaniecha ubieganie się o spłatę na ogół niewielkiego zadłużenia. Dłużnik nie powinien zatem łudzić się, że dzięki przedawnieniu nie wywiąże się ze swojego obowiązku.
>> Zobacz również: Jak odzyskać dług od osoby prywatnej?
Jak sprawdzić przedawnienie długu?
Jeśli chcemy sprawdzić, czy mamy szansę na skorzystanie z instytucji przedawnienia długu, musimy znać datę rozpoczęcia biegu przedawnienia. Bieg terminu przedawnienia długu rozpoczyna się od dnia następującego po dacie wymagalności roszczenia. Przykładowo, jeśli termin spłaty kredytu konsolidacyjnego mija 22 maja 2024 roku, to przedawnienie będzie liczone od dnia 23 maja 2024 roku.
Gdzie możemy sprawdzić, czy dług się przedawnia? Oczywiście pierwotnym źródłem są zawarte przez dłużnika umowy. W tym celu należy odszukać umowę, którą zawarliśmy z wierzycielem.
Jeżeli jednak nie mamy dostępu do umowy, inną opcją jest pobranie płatnego lub darmowego raportu BIK i BIG. Na koncie każdej osoby, która podjęła zobowiązania, widnieją informacje na ich temat. Z raportu można się zatem dowiedzieć, kiedy minął termin płatności.
>> To ważne: Jak pobrać raport BIK za darmo?
Jak liczyć przedawnienie długu?
Przedawnienie długu, tak jak wspominaliśmy, liczy się od następnego dnia po dacie wymaganej spłaty. Od rodzaju długu zależy także, jaki okres musi minąć, aby dług uznać za przedawniony. Zgodnie z art. 118 Kodeksu cywilnego od rodzaju zobowiązania zależy termin, w jakim dług może być przedawniony.
Art. 118. Terminy przedawnienia
Jeżeli przepis szczególny nie stanowi inaczej, termin przedawnienia wynosi sześć lat, a dla roszczeń o świadczenia okresowe oraz roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej – trzy lata. Jednakże koniec terminu przedawnienia przypada na ostatni dzień roku kalendarzowego, chyba że termin przedawnienia jest krótszy niż dwa lata.
Jak możemy to rozumieć? Przede wszystkim, czym są świadczenia okresowe? Świadczeniami okresowymi możemy nazwać te świadczenia, które opłacane są cyklicznie i których termin spłaty jest z góry określony w umowie. Zatem świadczeniami okresowymi są opłacany do spółdzielni lub wspólnoty mieszkaniowej czynsz, wszelkie zobowiązania finansowe, w tym np. kredyty hipoteczne, kredyty konsumenckie, czy płatności za Internet. W ich przypadku okres przedawnienia wynosi trzy lata.
Podobny – skrócony do trzech lat okres występuje w przypadku roszczeń związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą. Jeśli kontrahent nie spłacił faktury, to po trzech latach dług ulegnie przedawnieniu. Należy jednak wziąć pod uwagę, że za każdym razem, gdy wierzyciel próbuje odzyskać swój dług na drodze sądowej lub przed innym organem uprawnionym, bieg ulega zatrzymaniu i rozpoczyna się na nowo.
>> Może Cię zainteresować: Ulga na złe długi – jak z niej skorzystać w 2024 roku?
Dla wierzycieli bardzo istotnym szczegółem jest fakt, że wszelkie ponaglenia, SMS-y, monity czy przedsądowe wezwania do zapłaty nie przerywają biegu przedawnienia. Są to jedynie działania informacyjne i przypominające o długu, ale nie mają mocy prawnej w kontekście przedawnienia zadłużenia. Wierzyciel musi zatem podjąć konkretne kroki prawne.
Jak złożyć wniosek o przedawnienie?
Z formalnego punktu widzenia nie istnieje coś takiego jak „wniosek o przedawnienie długu”. Przedawnienie długu następuje bowiem z mocy prawa po upływie określonego czasu i nie wymaga składania żadnego wniosku. Aby powołać się na przedawnienie długu, dłużnik musi podnieść zarzut przedawnienia przed sądem w odpowiedzi na pozew wierzyciela. Zarzut ten powinien zawierać:
- Wskazanie, że dług uległ przedawnieniu zgodnie z przepisami Kodeksu cywilnego,
- Datę wymagalności długu i upływu terminu przedawnienia,
- Dowody potwierdzające upływ terminu przedawnienia (np. faktury, wezwania do zapłaty).
Sąd rozpatrzy zarzut przedawnienia i wyda postanowienie. Jeśli przyzna rację dłużnikowi, wierzyciel nie będzie mógł już dochodzić roszczeń na drodze sądowej.
Podniesienie zarzutu przedawnienia jest więc kluczowym krokiem dla dłużnika chcącego się uwolnić od zobowiązania. Nie ma potrzeby składania odrębnego „wniosku o przedawnienie długu”.
Warto pamiętać, że przedawnienie nie zwalnia dłużnika z długu w sensie moralnym. Dług nadal będzie widoczny w rejestrach dłużników i może utrudniać np. otrzymanie kredytu. Dług nie jest również umorzony. Jednak po przedawnieniu wierzyciel traci możliwość ścigania długu na drodze prawnej.
>> Przeczytaj: Niezapłacona faktura — jak odzyskać należność?
Podsumowanie
Przedawnienie długu jest mechanizmem zwalniającym dłużnika z obowiązku spłaty zadłużenia po upływie określonego czasu. Podstawowy termin przedawnienia wynosi 6 lat, a dla świadczeń okresowych 3 lata. Bieg przedawnienia rozpoczyna się następnego dnia po terminie wymagalności roszczenia. Samo przedawnienie nie następuje jednak automatycznie – dłużnik musi podnieść zarzut przedawnienia przed sądem. Z koeli wierzyciel może przerwać bieg przedawnienia, np. wnosząc pozew do sądu. W trakcie rozprawy dłużnik nie składa odrębnego wniosku o przedawnienie, musi jednak odpowiedzieć na pozew wierzyciela. Przedawnienie nie zwalnia z długu, a dług nie jest umorzony. Przedawnienie jednak uniemożliwia ściganie długu na drodze prawnej.