Czy kiedykolwiek zastanawiałeś się, czym jest weksel in blanco i w jakich sytuacjach może być wykorzystany? W tym artykule opisujemy, czym jest weksel, a czym weksel in blanco. Ponadto dzięki naszym wyjaśnieniom będziesz wiedział, jak ten instrument finansowy może być wykorzystywany w różnych sytuacjach biznesowych, ale także w życiu prywatnym. Ten typ weksla może być bowiem wykorzystywany zarówno w transakcjach handlowych, jak i przy zabezpieczaniu różnego rodzaju pożyczek.
Czym jest weksel?
Weksel jest jednym z rodzajów papierów wartościowych i chociaż stracił nieco na swojej popularności, nadal może mieć zastosowanie w różnych sytuacjach. Jeśli jest wykorzystywany to przeważnie przy zabezpieczaniu wierzytelności lub w przypadku braku gotówki na zakup towaru, lub usługi. Możemy się także spotkać z pożyczką pod weksel, w której to jedna strona zobowiązuje się do spłaty pożyczki w określonym czasie i w ustalonej kwocie. Istotą weksla jest zatem podpisanie umowy z zobowiązaniem się do zapłaty lub zwrotu środków. W umowie biorą udział przeważnie dwie strony, które jasno określają warunki spłaty, kwotę i termin zapłaty. Możemy wyróżnić trzy podstawowe rodzaje weksli:
- Weksel własny (suchy, solo, prosty) – rodzaj weksla, w którym wystawca jest równocześnie płatnikiem sumy wekslowej,
- Weksel trasowany (ciągniony, trata, przekazany) – typ weksla, w którym trasant (wystawca weksla) kieruje do trasata (osoby wskazanej na wekslu) polecenie bezwarunkowej spłaty odpowiedniej kwoty z weksla na rzecz remitenta (wierzyciela),
- Weksel in blanco (niezupełny) – rodzaj weksla, w którym intencjonalnie nie wpisuje się kwoty zobowiązania. Należy pamiętać, że przy tego rodzaju weksla konieczne jest sporządzenie porozumienia wekslowego, jako odrębnego dokumentu. Możemy się z nim spotkać w przypadku zaciągania pożyczki dla zadłużonych lub pożyczki prywatnej.
Weksel in blanco co to?
Wiemy już, czym jest weksel. Czym zatem jest weksel in blanco? Aby wystawić weksel, nie musisz udawać się do kancelarii notarialnej, by spisać akt notarialny, nie potrzebujesz również specjalnych formularzy, czy blankietów. Tak naprawdę, abyś mógł wypisać weksel in blanco, potrzebujesz kartki papieru, długopisu, odpowiednio sformułowaną treść i podpisu obu stron umowy. Właśnie w taki sposób powstanie papier wartościowy, który jest równoznaczny z przyrzeczeniem spłaty określonej kwoty. Jeżeli jednak w wekslu nie zaznaczono sumy do zwrotu lub innego składnika np. daty zwrotu, możemy mówić o wekslu in blanco.
Jak możesz zauważyć wystawienie, czy podpisanie weksla in blanco, w którym nieokreślona jest kwota do zwrotu, jest bardzo ryzykowne. Jeżeli spotkasz się z nieuczciwym kontrahentem, może dojść do nadużycia lub nawet oszustwa. Wierzyciel może w tym przypadku wpisać dowolną kwotę na wekslu. Jednak, aby do takiej sytuacji nie doszło, równocześnie podpisuje się drugi dokument, który nazywa się deklaracją wekslową. Czym ona jest? Odpowiadamy w kolejnym akapicie.
Czym jest deklaracja wekslowa?
Pamiętaj o tym, że wystawiając lub podpisując weksel in blanco, należy również sporządzić deklarację wekslową, którą nazywa się również porozumieniem wekslowym. Deklaracja ta jest formą zabezpieczenia przed oszustwem, czy nadużyciami, jakie mogą powstać właśnie przy tym typie papieru wartościowego. W podpisaniu deklaracji wekslowej biorą udział wszystkie strony spisujące umowę weksla in blanco. Porozumienie wekslowe musi zawierać następujące elementy:
- Data zawarcia umowy wekslowej – co więcej data podpisu weksla i deklaracji musi być taka sama,
- Dane wszystkich stron biorących udział w podpisaniu weksla,
- Oświadczenie, w którym osoba dłużna zobowiązuje się przekazać weksel wierzycielowi,
- Oświadczenie wierzyciela, że w momencie spłaty weksla zobowiązuje się zwrócić weksel dłużnikowi,
- Podpisy wszystkich stron umowy.
Sporządzając weksel in blanco, należy sporządzić dodatkowy i osobny dokument w postaci deklaracji wekslowej. W związku z tym należy przygotować dwa odrębne dokumenty. Deklaracja nie może być wypisana na wekslu.
Kiedy weksel in blanco jest nieważny?
Weksel in blanco może być nieważny w przypadku, gdy został wypełniony w nieprawidłowy sposób, bądź zawierał klauzulę unieważniające (zakazane). Inaczej mówiąc, gdy zawiera klauzulę, która naruszają bezwarunkowość blankietu. Inną podstawą świadczącą o nieważności weksla jest brak podpisu dłużnika wekslowego. O nieważności weksla in blanco może również przesądzić brak spisania wspomnianej powyżej deklaracji wekslowej. Inną podstawą umożliwiającą uznanie weksla za nieważny jest sfałszowanie jego treści, bądź podpisu.
Ponadto istnieje również możliwość wycofania się z podpisanego weksla in blanco, gdy jego zawarcie wynikało z groźby lub błędu. Jeśli dłużnik chce się wycofać z podpisanego weksla in blanco, musi udowodnić, że działał w chwili wystąpienia pod wpływem zaburzeń psychicznych lub z powodu choroby psychicznej, silnego wzburzenia lub był pod wpływem leków.
Jak można podważyć weksel niezupełny?
Powyżej wymieniliśmy sytuacje, w których weksel in blanco może być unieważniony. Występują także sytuacje, w których weksel niezupełny może być również podważony. Do sytuacji tych należą, te w których:
- Weksel został wypisany/uzupełniony niezgodnie z wytycznymi (upoważnieniem), które sporządził wystawca,
- Został podrobiony, np. podpis jest niezgodny z podpisem wydawcy weksla,
- Weksel uzupełniła osoba, która nie była upoważniona do jego uzupełnienia.
Unieważnienie może wystąpić na drodze cywilnej i dłużnik wekslowy, musi wskazać wystąpienie jednej z trzech powyższych sytuacji.
Czy warto korzystać z weksla im blanco?
Korzystanie z weksla in blanco wydaje się wyjątkowo ryzykowne. Jednak nie zawsze tak jest. Jeżeli wystawienie weksla będzie dobrze przemyślane w wielu sytuacjach może stanowić dźwignię finansową dla przedsiębiorstwa w potrzebie. Często właśnie w sytuacjach biznesowych możemy spotkać się z tego typu transakcjami. Niekiedy o wystawienie weksla in blanco możemy być poproszeni, gdy korzystamy z kredytu inwestycyjnego lub leasingu. Weksle stosowane są również, gdy korzystamy z faktoringu. Niemniej jednak w każdym z wymienionych przypadków konieczne będzie dodatkowe zabezpieczenie w postaci porozumienia bądź deklaracji wekslowej.
Z wekslami in blanco mogą spotkać się także osoby fizyczne, które chcą skorzystać z pożyczek bez BIK lub pożyczek prywatnych. Dla wielu osób skorzystanie z pożyczki z wekslem in blanco są jak ostatnia deska ratunku. Za przykład może nam posłużyć sytuacja z życia:
Pan Rafał cieszył się wysokimi dochodami. Jednak aby spełniać wszystkie swoje potrzeby, dodatkowo się zadłużał. Skorzystał bowiem z kredytu na remont mieszkania. Jeździł samochodem w leasingu. Co tydzień wyjeżdżał na weekendy do pobliskich hoteli, a co kilka miesięcy wybierał się w krótką podróż, za którą płacił kartą kredytową. Niestety w firmie pana Rafała doszło do nieprzyjemnej sytuacji, w związku z czym spora część pracowników straciła zatrudnienie – w tym również Pan Rafał. Niestety brak oszczędności doprowadził do tego, że bohater naszej historii musiał sprzedać wiele zakupionych dóbr, by był w stanie spłacić zadłużenie. Pan Rafał nadal ma długi i gdy chce ponownie skorzystać z pożyczki, musi wypełnić weksel in blanco.