Podpisując jakąkolwiek umowę, przewidujemy, że wszystko ułoży się zgodnie z naszymi oczekiwaniami i zgodnie z ustalonym planem. Jednak, jak to z życiem bywa – jest przewrotne. Często zatem nie możemy wywiązać się z postanowień umowy lub jej przedmiot nie jest zgodny z naszymi wymaganiami. Mamy jednak prawo odstąpić od zwartych umów. Na jakich zasadach jest to możliwe? Ile mamy czasu na odstąpienie od umowy? Od jakich umów możemy odstąpić? W tym artykule staramy się omówić wszystkie najistotniejsze szczegóły.
Czym jest umowa?
Zanim przejdziemy do omówienia, czym jest odstąpienie od umowy i ile mamy na nie czasu, warto przytoczyć, czym jest sama umowa. Najprostszą regułką dotyczącą umowy możemy stworzyć sami. Umowa jest bowiem porozumieniem dwóch bądź więcej stron, które wspólnie ustalają jej warunki, a także wynikające z niej prawa i obowiązki. Jednak w rzeczywistości rodzajów umów jest znaczenie więcej i uzależnione są od różnych czynników. Z innymi konsekwencjami, czy sankcjami możemy się spotykać przy zawieraniu umowy o kredyt konsolidacyjny, a innymi, gdy umawiamy się ze znajomym na kilkudniową pożyczkę 100 złotych.
Różnice pomiędzy umowami mogą dotyczyć tego, kto jest stroną umowy lub kto ma obowiązek wobec drugiej strony. Część umów możemy ustalić słownie, inne wymagają spisania stosowanej umowy, a jeszcze inne sporządzenia aktu notarialnego. Część umów jest z góry ustalona, czyli nazwana np. w Koreksie cywilnym, a część tworzona jest na zasadzie wolności umów.
W związku z powyższym przed zawarciem jakiejkolwiek umowy warto zorientować się, jakim jest rodzajem umowy i jakie wynikają z niej prawa i obowiązki.
Odstąpienie od umowy – czym dokładnie jest?
Tak jak wspomnieliśmy, jest wiele rodzajów umów. Niemniej jednak bez względu na rodzaj umowy, można w niej zawrzeć prawo do odstąpienia od umowy. Dotyczy to zarówno umów nazwanych, które opisane są w Kodeksie cywilnym, jak i w przypadku umów nienazwanych np. samodzielnie konstruowanych.
Umowne odstąpienie
Przeważnie odstąpienie umowy bierze się pod uwagę, gdy ze względu np. na warunki ekonomiczno-gospodarcze jej realizacja może nie dojść do skutku. Przykładem takiej umowy może być umowa z podwykonawcą mebli kuchennych. Jeżeli stolarz nie ma pewności, że w danym terminie hurtownik dostarczy mu niezbędnych materiałów do wykonania zlecenia, może odstąpić od umowy zarówno z dostawcą drewna, jak i ze zleceniodawcą. W tym przypadku może odstąpić od umowy z dostawcą, który nie wywiązał się w terminie z dostawą. Może także odstąpić od umowy ze zleceniodawcą, gdy to sam stolarz nie jest w stanie wykonać mebli w ustalonym w umowie terminie. Niemniej jednak warto, aby zapis o możliwości odstąpienia od umowy i w jakim terminie był zaznaczony w umowie. W podobnych umowach warto również określić kwotę przedpłaty, która może być zarówno zaliczką, jak i zadatkiem.
Ustawowe odstąpienie
Odstąpienie od umowy możliwe jest również na mocy ustawy. Jednym z najczęściej wykorzystywanych przepisów umożliwiających odstąpienie od umowy jest artykuł wynikający z ustawy Prawa konsumenta, który brzmi:
Art. 27. Termin do odstąpienia od umowy
Konsument, który zawarł umowę na odległość lub poza lokalem przedsiębiorstwa, może w terminie 14 dni odstąpić od niej bez podawania przyczyny i bez ponoszenia kosztów, z wyjątkiem kosztów określonych w art. 33, art. 34 ust. 2 i art. 35.
Jeżeli konsument zawarł umowę poza lokalem przedsiębiorstwa podczas nieumówionej wizyty przedsiębiorcy w miejscu zamieszkania lub zwykłego pobytu konsumenta albo wycieczki, termin do odstąpienia od umowy wynosi 30 dni.
W związku z tym przepisem możemy odstąpić praktycznie od każdej umowy zawartej np. w Internecie w ciągu 14 dni bez konieczności podawania przyczyny.
Dlatego, jeżeli kupimy przez Internet dowolną rzecz w tym artykuły do domu np. meble, sprzęt elektroniczny, ubranie, w tym również buty możemy je zwrócić do 14 dni. Należy jednak pamiętać o tym, aby zakupione dobro było w stanie nienaruszonym. Zakupione obuwie nie powinny być użytkowane, możemy je jedynie przymierzyć. Jeżeli natomiast przykładowy mebel w trakcie przesyłki zostanie uszkodzony, wówczas musimy zgłosić reklamację. Nie jest to równoznaczne z odstąpieniem od umowy.
Drugim powodem, dla którego możemy skorzystać z ustawowego odstąpienia od umowy, jest zwłoka. O skutkach zwłoki mówi tym razem Kodeks cywilny:
Art. 491. Skutki zwłoki
Jeżeli jedna ze stron dopuszcza się zwłoki w wykonaniu zobowiązania z umowy wzajemnej, druga strona może wyznaczyć jej odpowiedni dodatkowy termin do wykonania z zagrożeniem, iż w razie bezskutecznego upływu wyznaczonego terminu będzie uprawniona do odstąpienia od umowy. Może również bądź bez wyznaczenia terminu dodatkowego, bądź też po jego bezskutecznym upływie żądać wykonania zobowiązania i naprawienia szkody wynikłej ze zwłoki.
Podany powyżej przykład stolarza może być zatem traktowany jako odstąpienie od umowy ze względu na niedotrzymanie terminu spisane indywidualnie, ale także jako wynikające z ustawy.
Jak napisać odstąpienie od umowy?
Odstąpienie od umowy jest pismem, którego nie zawsze będziemy potrzebować. Przykładem są zakupy w dużych sklepach internetowych. W przypadku platform i dużych sklepów internetowych wystarczy kliknąć formularz „zwrot towaru”. Automatyzacja w znacznym stopniu ułatwia ewidencję zwrotów dużym firmom handlowym, a tym samym konsumentom. Co więcej, duże koncerny umożliwiają zwrot towaru nawet do 100 dni od momentu zawarcia umowy, czyli w tym przypadku od momentu zakupu.
Jednak zdarza się, że niewielkie sklepy online faktycznie wymagają wydrukowania i wypełnienia odpowiedniego formularza. Dodatkowo bardzo restrykcyjnie przestrzegają terminu zwrotu.
Jeżeli natomiast chcemy odstąpić od innej umowy niż tej zawartej na odległość, pismo może być konieczne. W takim przypadku wystarczy, że tekst napiszemy odręcznie na kartce papieru lub na komputerze i wydrukujemy. W treści należy napisać dane stron umowy, a także miejsce i datę sporządzenia dokumentu.
Ponadto w dokumencie należy zawrzeć nagłówek „Oświadczenie o odstąpieniu od umowy”. Z kolei w treści możemy napisać:
Ja (imię i nazwisko) informuję o moim odstąpieniu od umowy sprzedaży następujących produktów/od umowy o świadczenie następujących usług…
Data zawarcia umowy/odbioru…
Numer rachunku bankowego do zwrotu środków…
Posiadacz rachunku…
Podpis osoby odstępującej od umowy.
Ile mam czasu na odstąpienie od umowy?
Jak wynika z przepisów polskiego prawa w standardowym przypadku czas odstąpienia umowy to 14 dni. Nie wszyscy wiedzą, że odstąpić można także od umowy zawartej z bankiem. Możemy zatem odstąpić od umowy kredytu przez Internet, ale także każdego innego, również kredytu na samochód, który podpisaliśmy w placówce banku. W tym przypadku poniesiemy jedynie koszty odsetek za czas, kiedy mieliśmy udostępnione środki.