Koszty zakupu, czy wynajmu mieszkań są na tyle wysokie, że wiele osób nie dysponuje odpowiednią kwotą, by zaspokoić tak podstawową potrzebę, jak potrzeba mieszkaniowa. Dotyczy to szczególnie osób, które np. ze względu na zły stan zdrowia, czy podeszły wiek nie są w stanie osiągać wyższych dochodów. Aby otrzymać mieszkanie socjalne, należy jednak spełnić szereg wytycznych. Jakie to wytyczne? Gdzie należy złożyć wniosek? Ile czeka się na mieszkanie socjalne?
Czym jest mieszkanie socjalne?
Praktycznie każda polska gmina i każde polskie miasto posiada mieszkania socjalne dla najuboższych mieszkańców. Przeważnie są to lokale o nieco niższym standardzie niż mieszkania oferowane przez prywatnych najemców. Mieszkania te często znajdują się w starych kamienicach lub starych blokach, zdarza się także że mają łączoną (wspólną) kuchnię lub łazienkę z innym lokalem. Na ogół charakteryzują się niewielkim metrażem – nico powyżej 30 m². Biorąc pod uwagę przepisy polskiego prawa powierzchnia takiego lokalu to minimum 10 m² na jednego domownika. W przypadku większej liczby osób na każdego lokatora musi przypadać co najmniej 5 m². Szczegółowe informacje na temat lokali mieszkaniowych możemy znaleźć w Kodeksie cywilnym w części dotyczącej ochrony praw lokatorów.
Dzięki temu, że mieszkanie jest niewielkie i o niższym standardzie czynsz jest dużo niższy niż w innych lokalach mieszkalnych. Niemniej jednak każda gmina indywidualnie ustala średnie stawki za czynsz mieszkań socjalnych. Należy jednak podkreślić, że mieszkanie socjalne nie jest tym samym co mieszkanie komunalne, czy mieszkanie TBS.
O mieszkania socjalne na ogół starają się osoby z niepełnosprawnościami, osoby starsze, często schorowane lub w trudnej sytuacji życiowej. Osoby te na ogół nie mogą podjąć pracy zarobkowej, a ich dochody pochodzą z różnego rodzaju świadczeń i zasiłków. Często osoby te nie mają szans na skorzystanie z kredytów, czy nawet chwilówek bez BIK, by w szybki sposób poprawić swoją sytuację materialną. Mieszkania socjalne dostępne są także dla osób objętych kryzysem bezdomności. Osoby, które starają się o lokal socjalny, nie mogą być posiadaczami innego mieszkania ani praw dni niego. To nie wszystko. Osoba, która stara się o mieszkanie socjalne, nie może mieć zawartych umów dotyczących najmu innej nieruchomości.
Kto może dostać mieszkanie?
Mieszkanie socjalne nie jest dostępne dla każdej osoby. W pierwszej kolejności należy spełnić dokładnie określone wymagania. Dopiero po wypełnieniu odpowiednich dokumentów oczekuje się na przydział. Jak już wspomnieliśmy, na lokal socjalny mogą liczyć najuboższe osoby zagrożone bezdomnością, w bardzo trudnej sytuacji materialnej i życiowej. Największe szanse mieszkanie socjalne mają osoby z nakazem eksmisji z obecnego mieszkania. Często osoby te są bezrobotne, mają zajęcia komornicze, czy ogłosiły upadłość konsumencką. Innymi słowy, nie mają żadnych szans na samodzielne pozyskanie środków na wynajem innego mieszkania. Ponadto prawo do mieszkania socjalnego mają także osoby, których dotychczasowe mieszkanie jest w budynku przeznaczonym do rozbiórki ze względu na zły stan techniczny. Niemniej jednak głównym kryterium przy ustalaniu przydziału do mieszkania jest dochód osoby ubiegającej się o mieszkanie. Jednak trudno jednoznacznie napisać jaką maksymalną kwotą może dysponować kandydat. Każda gmina ustala pułap indywidualnie i przeważnie jest to procent od najniższej emerytury.
Pierwszeństwo przy przydziale mieszkania socjalnego mają:
- Kobiety ciężarne,
- Opiekunowie wraz z osobami małoletnimi, niepełnosprawnymi, a także ubezwłasnowolnionymi,
- Osoby obłożnie chore,
- Ofiary przemocy,
- Osoby bezdomne,
- Osoby bezrobotne,
- Emeryci i renciści, korzystający ze świadczeń z pomocy społecznej,
- Lokatorzy mieszkań przeznaczonych do rozbiórki, gdy nadzór budowlany wydał nakaz opuszczenia budynku,
- Inne osoby, które spełniają kryteria określone przez gminę lub miasto.
Jakie warunki należy spełniać, aby otrzymać mieszkanie socjalne?
Aby otrzymać mieszkanie socjalne, należy spełniać ściśle określone warunki. Najczęściej do warunków tych należą:
- Zameldowanie na terenie miasta lub gminy, w której osoba stara się o mieszkanie socjalne,
- Niskie dochody – poziom dochodów ustala każda gmina,
- Brak innej nieruchomości (własnej lub wynajmowanej), która spełnia kryteria metrażowe,
- Obecne warunki mieszkaniowe nie mieszczą się w kategoriach podstawowych warunków bytowych:
Art. 2. – [Definicje ustawowe] – Ochrona praw lokatorów, mieszkaniowy zasób gminy — Kodeks cywilny
5a. Tymczasowym pomieszczeniu — należy przez to rozumieć pomieszczenie nadające się do zamieszkania, posiadające dostęp do źródła zaopatrzenia w wodę i do ustępu, chociażby te urządzenia znajdowały się poza budynkiem, oświetlenie naturalne i elektryczne, możliwość ogrzewania, niezawilgocone przegrody budowlane oraz zapewniające możliwość zainstalowania urządzenia do gotowania posiłków, zapewniające co najmniej 5 m² powierzchni mieszkalnej na jedną osobę i w miarę możności znajdujące się w tej samej lub pobliskiej miejscowości, w której dotychczas zamieszkiwały osoby przekwaterowywane;
Jak dostać mieszkanie socjalne?
Aby otrzymać mieszkanie socjalne, należy w urzędzie gminy lub miasta złożyć stosowny wniosek. Wniosek ten jest dostępny bezpośrednio w urzędzie lub też na stronie internetowej wybranego urzędu. W formularzu należy wpisać następujące dane:
- Dane osobowe (imię, nazwisko, numer PESEL, numer dowodu osobistego, aktualny adres itd.),
- Dane kontaktowe (adres zamieszkania, numer telefonu, adres e-mail),
- Dane personalne, adres zamieszkania i stopień pokrewieństwa lub powinowactwa, z osobami, z którymi wspólnie ubiega się o mieszkanie socjalne (małżonek, partner, rodzic, dziecko),
- Dokładne informacje na temat obecnego miejsca pobytu w tym informacje dotyczące tytułu prawnego do lokalu, jego powierzchnia, stan techniczny, wyposażenie,
- Informacje o obecnym stanie zdrowia swoim i ewentualnych współlokatorów
- Wszelkie informacje mające na celu nakreślić sytuację życiową i finansową. W tym należy przedstawić także sytuację współlokatorów. Należy także powiadomić o pobycie swoim lub ewentualnych przyszłych i obecnych współlokatorów w placówkach opiekuńczo-wychowawczych, rodzinach zastępczych, wszelkich zaistniałych sytuacjach patologicznych, bezdomności itd.
W związku z tym, że głównym kryteriom przy przyznawaniu mieszkania socjalnego jest kryterium dochodowe, należy wniosek udokumentować. Do wniosku należy zatem dołączyć
- Oświadczenie majątkowe osoby lub osób, które starają się o mieszkanie socjalne,
- Deklarację o wysokości dochodów gospodarstwa domowego np. roczna deklaracja podatkowa. Deklarację musi złożyć każdy dorosły członek gospodarstwa domowego. W deklaracji należy zawrzeć m.in. zaświadczenie o zatrudnieniu i zarobkach od pracodawcy, decyzja ZUS o przyznanej emeryturze lub rencie, zaświadczenie z PUP o pobieranym zasiłku dla bezrobotnych lub dodatku aktywacyjnym. Ponadto wszelkie informacje o pobieranych świadczeniach z ośrodków pomocy społecznej, wyrok sądu dotyczących zasadzonych alimentów na dzieci i inne osoby itd.
Ile się czeka na mieszkanie od gminy?
W związku z dużym zapotrzebowaniem i ograniczoną liczbą lokali czas oczekiwania na przyznanie mieszkania socjalnego jest dość długi. W zależności od gminy może wynosić nawet około 3 lat od momentu kompletnego złożenia wniosku. To szczególnie trudne dla tych osób, które nie mają możliwości samodzielnie poprawić swoich warunków bytowych. Często osoby starające się o mieszkanie socjalne nie mają zdolności kredytowej, by skorzystać z kredytów hipotecznych, czy nawet pożyczek dla zadłużonych.