Świadomość finansowa Polaków wzrasta. Coraz chętniej interesujemy się sprawnym budżetowaniem, coraz chętniej sięgamy po artykuły dotyczące inwestowania. Choć nie wszyscy Polacy deklarują posiadanie oszczędności, to wiele osób decyduje się inwestować małe kwoty, by sukcesywnie pomnażać kapitał. Wysokość zgromadzonych oszczędności w dużym stopniu uzależnione jest od wieku, dochodów, czy wykształcenia. Niemniej jednak niemal każdy może małymi krokami wdrażać działania mające na celu pomnażania swoich zasobów materialnych. W tym artykule opiszemy, czym jest fundusz inwestycyjny. Jakie są rodzaje funduszy i jaki fundusz wybrać.
Fundusz inwestycyjny co to?
Choć jeszcze do niedawna szalała wysoka inflacja i mówiono o recesji gospodarczej, to powoli sytuacja się stabilizuje. Pomimo tego wiele osób nadal boryka się ze spłatą zobowiązań finansowych w tym kredytów hipotecznych, gotówkowych, czy pożyczek na dowód. Jest jednak spora grupa konsumentów, którzy odczuwają względną stabilizację finansową. Osoby te coraz chętniej rozglądają się za różnymi formami pomnażania rosnącego kapitału. Część z nich z pewnością jest zainteresowana funduszami inwestycyjnymi. Nawet jeśli na razie nie posiadamy wolnych środków na inwestycję, warto wdrażać plany, by w niedalekiej przyszłości mieć gotową odpowiedź na pytanie – w co zainwestować? Czym zatem są fundusze inwestycyjne?
Fundusz inwestycyjny to forma zbiorowego inwestowania środków, którym zajmują się profesjonalne Towarzystwa Funduszy Inwestycyjnych (TFI). Inaczej mówiąc, inwestorzy przekazują swoje środki finansowe, aby nabyć jednostki uczestnictwa albo certyfikaty inwestycyjne, którymi zarządzają Towarzystwa Funduszy Inwestycyjnych. TFI, które są spółkami akcyjnymi, zgromadzone środki inwestują w różnego rodzaju lokaty, papiery wartościowe, czy prawa majątkowe. Towarzystwa Funduszy Inwestycyjnych, aby działać zgodnie z prawem, muszą posiadać zezwolenie Komisji Nadzoru Finansowego.
Fundusze Inwestycyjne zostały ujęte w Ustawie o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi z dnia 27 maja 2004 roku. Z ustawy wynika:
„Fundusz inwestycyjny jest osobą prawną, której wyłącznym przedmiotem działalności jest lokowanie środków pieniężnych zebranych w drodze proponowania nabycia jednostek uczestnictwa albo certyfikatów inwestycyjnych w określone w ustawie papiery wartościowe, instrumenty rynku pieniężnego i inne prawa majątkowe”.
Zatem jeśli mamy pieniądze, które chcemy pomnożyć, ale boimy się zrobić to samodzielnie, możemy skorzystać z funduszu inwestycyjnego. Przekazując środki do TFI, nabędziemy jednostki uczestnictwa lub certyfikaty inwestycyjne, których pomnażaniem zajmą się specjaliści. Niemniej jednak fundusze nie gwarantują zysków. Co więcej, może się zdarzyć, że fundusz straci zainwestowane środki. Inwestorzy muszą sobie zdawać sprawę z ryzyka. Na ogół jednak ryzyko to jest mniejsze niż w przypadku samodzielnych inwestycji dokonywanych przez osoby niewykwalifikowane.
Jakie są rodzaje funduszy?
Tak jak w wielu innych przypadkach, tak i w przypadku funduszy inwestycyjnych możemy rozróżnić kilka ich rodzajów. Ich podział uzależniony jest kryterium, jakie bierze się pod uwagę. Zgodnie z Ustawą o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi fundusze inwestycyjne możemy podzielić na trzy rodzaje:
- Fundusze Inwestycyjne Otwarte (FIO),
- Fundusze Inwestycyjne Zamknięte (FIZ),
- Specjalistyczne Fundusze Inwestycyjne Otwarte (SFIO).
Fundusze Inwestycyjne Otwarte (FIO)
Fundusze inwestycyjne otwarte to instytucje, które lokują powierzone im środki klientów w papiery wartościowe i instrumenty rynku pieniężnego. Inwestor nabywa jednostki uczestnictwa, które nie są papierami wartościowymi, ale tytułem prawnym do udziału w aktywach funduszu. Wartość jednostek jest ustalana codziennie na podstawie bieżących kursów papierów wartościowych w portfelu.
Kluczową cechą funduszy otwartych jest zapewnienie inwestorom dużej kontroli nad kapitałem. Mogą oni w dowolnym momencie nabywać lub żądać odkupienia jednostek uczestnictwa. Fundusze mogą działać w formule funduszu parasolowego, gdzie każdy subfundusz realizuje własną politykę inwestycyjną, a zamiana między nimi nie wiąże się z opodatkowaniem.
Fundusz inwestycyjny zamknięty (FIZ)
W przeciwieństwie do funduszy otwartych, inwestorzy w funduszach inwestycyjnych zamkniętych nabywają certyfikaty inwestycyjne, będące papierami wartościowymi. Dostęp do tych funduszy jest ograniczony do okresów subskrypcji lub rynku wtórnego, jeśli certyfikaty są notowane na giełdzie.
Kluczową różnicą jest również ograniczona możliwość wyjścia z inwestycji – fundusz wykupuje certyfikaty tylko w przypadkach określonych w statucie. Jednak ta mniejsza płynność daje zarządzającym większą swobodę inwestycyjną, gdyż nie muszą stale utrzymywać środków na potrzeby odkupienia środków od inwestorów.
Podsumowując, fundusze zamknięte oferują inwestorom odmienną strukturę i mechanizmy działania w porównaniu do funduszy otwartych, co przekłada się na ograniczoną płynność, ale większe możliwości inwestycyjne.
Specjalistyczne Fundusze Inwestycyjne Otwarte (SFIO)
Specjalistyczne fundusze inwestycyjne otwarte (SFIO) to alternatywny typ funduszy, łączący cechy tradycyjnych funduszy otwartych (FIO) oraz funduszy zamkniętych (FIZ). Podobnie jak FIO, Specjalistyczne Fundusze Inwestycyjne Otwarte emitują jednostki uczestnictwa, jednak mogą określać w statucie warunki, na jakich inwestorzy mogą je odkupić.
Ponadto SFIO mogą ograniczać krąg uczestników, przeznaczając się wyłącznie dla wybranej grupy inwestorów. Ta hybrydowa struktura pozwala na większą elastyczność i dostosowanie produktu do specyficznych potrzeb klientów, w porównaniu do standardowych funduszy otwartych.
Specjalistyczne fundusze inwestycyjne otwarte stanowią zatem alternatywne rozwiązanie pośrednie między tradycyjnymi FIO a FIZ, łączące zalety obu tych typów funduszy.
>> Zobacz również: Fałszywe inwestycje – jak nie dać się oszukać?
Jaki fundusz inwestycyjny wybrać?
Wybór odpowiedniego funduszu nie jest prosty, szczególnie jeśli nasza wiedza w tej dziedzinie jest ograniczona. Warto zatem dokładnie przyjrzeć się tematowi. Podobnie w sytuacji, w której chcemy skorzystać z kredytu konsumenckiego. W związku z tym, że fundusze tak jak kredyty wiążą się z pewną dawką ryzyka, warto przed inwestycją dokładnie przeanalizować swoje potrzeby, możliwości i oczekiwania. Ponadto warto zwrócić również uwagę na cechy poszczególnych funduszy. Kluczowe kroki to:
- Określenie celów inwestycyjnych, horyzontu czasowego, skłonności do ryzyka oraz oczekiwanej stopy zwrotu.
- Wybór odpowiedniego typu funduszu (otwarty, zamknięty, specjalistyczny) dopasowanego do profilu inwestora.
- Analiza wyników inwestycyjnych funduszu w dłuższym okresie oraz ocena kompetencji zarządzającego.
- Sprawdzenie reputacji i wyników finansowych Towarzystwa Funduszy Inwestycyjnych (TFI) zarządzającego danym funduszem.
- Kompleksowe podejście, uwzględniające zarówno własne preferencje, jak i charakterystykę funduszy, pozwoli na dokonanie świadomego wyboru najlepiej dopasowanego produktu inwestycyjnego.
Podsumowanie
Fundusz inwestycyjny to forma zbiorowego inwestowania, w której inwestorzy przekazują swoje środki finansowe do Towarzystwa Funduszy Inwestycyjnych (TFI), które następnie lokuje je w różnego rodzaju papiery wartościowe, instrumenty rynku pieniężnego i inne prawa majątkowe.
Istnieją trzy główne rodzaje funduszy inwestycyjnych, czyli Fundusze Inwestycyjne Otwarte — inwestorzy nabywają w nich jednostki uczestnictwa, mają dużą kontrolę nad kapitałem i możliwość swobodnego wejścia i wyjścia z inwestycji. Fundusze Inwestycyjne Zamknięte – inwestorzy nabywają certyfikaty inwestycyjne, mają ograniczoną możliwość wyjścia z inwestycji, ale TFI ma większą swobodę inwestycyjną. A także Specjalistyczne Fundusze Inwestycyjne Otwarte, które łączą cechy pozostałych dwóch funduszy. SFIO mogą określać warunki odkupienia jednostek uczestnictwa oraz ograniczać krąg uczestników.
Wybór odpowiedniego funduszu wymaga analizy własnych celów, horyzontu czasowego, skłonności do ryzyka, a także oceny wyników i reputacji danego TFI. Kompleksowe podejście pozwoli na dokonanie świadomej decyzji inwestycyjnej.