Wiele osób jest bardzo zaskoczonych, słysząc, ile wynosi średnia krajowa, czyli średnie wynagrodzenie brutto w sektorze przedsiębiorstw. W lutym 2024 roku wyniosło bowiem blisko 8 000 złotych. To oznacza wzrost o prawie 13 procent do analogicznego okresu w roku ubiegłym. Czy faktycznie większość osób zatrudnionych w sektorze prywatnym zarabia ponad 5 000 złotych na rękę? W tym artykule odpowiemy na pytania, czym jest średnia krajowa i jak się ją wylicza? Ile wynosi średnia krajowa netto i brutto?
Czym jest średnia krajowa?
Wbrew temu, co może się wydawać średnią krajową, w rzeczywistości przeciętne wynagrodzenie nie do końca jest średnią pensją, którą otrzymuje polski pracownik. Należy podkreślić fakt, że średnie wynagrodzenie liczone jest dla różnych grup pracowników. Wyróżniamy co najmniej 3 rodzaje średniej krajowej pensji. Należą do nich średnia krajowa w:
- Gospodarce krajowej,
- Sektorze przedsiębiorstw,
- Sektorze mikroprzedsiębiorstw.
Jednak przeważnie po każdej publikacji wysokości średniej pensji słychać w przestrzeni publicznej głosy niedowierzania, a nawet sprzeciwu. Wiele osób zastanawia się bowiem, skąd tak wysokie kwoty, kiedy mówimy o średniej, a nie najwyższej kwocie wynagrodzenia. Aby dokładniej zrozumieć, czym jest średnia krajowa, należy poznać jej definicję.
Obliczaniem średniej krajowej w naszym kraju zajmuje się Główny Urząd Statystyczny. GUS swoje wyniki ogłasza cyklicznie, czyli co miesiąc, co kwartał i co rok. Każdego miesiąca poznajemy zatem średnie wynagrodzenie za miesiąc poprzedni, podobnie ze średnim wynagrodzeniem kwartalnym. W końcu każdego stycznia przekazywana jest średnia pensja za ubiegły rok.
Średnia krajowa w gospodarce krajowej
Główny Urząd Statystyczny przy obliczaniu przeciętnego wynagrodzenie w gospodarce krajowej bierze pod uwagę wszystkie podmioty gospodarki narodowej, w tym także mikroprzedsiębiorstwa zatrudniające do 9 osób. Co więcej, dane te dotyczą osób zatrudnionych w pełnym i niepełnym wymiarze pracy, w przeliczeniu na pełnozatrudnionych. Przy wyliczaniu przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce narodowej brane są pod uwagę:
- Pensje osobowe, ale bez wynagrodzeń osób wykonujących pracę nakładczą, osób zatrudnionych poza granicami naszego kraju i bez uczniów,
- Roczne wynagrodzenie dodatkowe dla pracowników instytucji publicznych,
- Wpłaty z tytułu podziału zysków w spółdzielniach i udział w nadwyżce bilansowej,
- Honoraria wypłacane określonym grupom pracowników z tytułu świadczenia pracy na podstawie umowy o pracę,
- Wpłaty z tytułu podziału zysków w spółdzielniach i udział w nadwyżce bilansowej.
Dane związane z przeciętnym wynagrodzeniem w gospodarce narodowej publikowane są kwartalnie.
Średnia krajowa w sektorze przedsiębiorstw
Średnia krajowa w sektorze przedsiębiorstw obejmuje te podmioty, które zatrudniają powyżej 9 osób. Są to sektory związane z komunikacją, informacją, transportem, naprawą pojazdów, usługami gastronomicznymi i hotelarskimi, przetwórstwem przemysłowym, budownictwem, a także handlem, górnictwem, leśnictwem i rybołówstwem. Jest to zatem stosunek ogólnej sumy wynagrodzeń brutto, a także honorariów, do przeciętnej liczby zatrudnionych w danym czasie.
Przeciętne wynagrodzenie w sektorze mikroprzedsiębiorstw
Średnia krajowa wynagrodzenia w sektorze mikroprzedsiębiorstw tak jak i średnia krajowa przedsiębiorstw jest składową średniego wynagrodzenia w gospodarce narodowej. Obejmuje jedynie podmioty, które zatrudniają do 9 osób.
Jak obliczane jest przeciętne wynagrodzenie?
Wiemy już, czym różni się przeciętne wynagrodzenie w przedsiębiorstwach i gospodarce narodowej. Jednak najczęściej, gdy mowa o średnim wynagrodzeniu, mówi się o przeciętnym wynagrodzeniu w sektorze przedsiębiorstw, czyli podmiotach, które zatrudniają powyżej 9 osób. Średnia krajowa w sektorze przedsiębiorstw obliczana jest na podstawie wynagrodzeń brutto pracowników zatrudnionych tylko i wyłącznie na podstawie umowy o pracę, wypłat z tytułu udziału w zyskach i nadwyżek bilansowych w spółdzielniach. Inaczej mówiąc średnia krajowa, która podawana jest w mediach, dotyczy właśnie sektora przedsiębiorstw.
Ile wynosi średnia krajowa w 2024 roku?
Nie da się ukryć, że wzrost przeciętnego wynagrodzenia jest najwyższy od ponad 25 lat. W lutym 2024 roku średnie wynagrodzenie brutto w sektorze przedsiębiorstw wyniosło 7 978,85 złotych (około 5 600 złotych netto). To wzrost o 12,9 procent w skali roku. Bez wątpienia wpływ na wzrost przeciętnego wynagrodzenia miał wzrost płacy minimalnej. Obecnie (od stycznia 2024) najniższe wynagrodzenie wynosi bowiem 4 242 złote. Osoby, które zarabiały nieco powyżej najniższej krajowej, a mają zdecydowanie wyższe kwalifikacje, domagały się podwyżek, które wyrównają wysokość ich pensji w porównaniu z najmniej wykwalifikowanym personelem. Na wzrost średniej krajowej ma wpływ również podwyżka inflacyjna, której udzielają rzetelni pracodawcy, dbający o zadowolenie swoich pracowników.
Bez wątpienia na wzrost płac ma również wpływ fakt, że przedsiębiorcy spodziewają się wzrostu koniunktury, nie chcą zatem zwalniać pracowników, by w niedalekiej przyszłości zatrudniać nowe osoby, które należy przyuczać do nowego stanowiska.
W związku z tym, że inflacja wyraźnie spadła, przeciętne wynagrodzenie wyprzedziło wskaźnik inflacyjny.
Warto również podkreślić, że dla przeciętnego pracownika dane dotyczące wysokości średniej krajowej mają raczej charakter informacyjny. Jednak przedsiębiorcy mogą się spodziewać wzrostu składek na ZUS. Na podstawie wysokości średniego miesięcznego wynagrodzenia dla przedsiębiorstw liczona jest podstawa składki zdrowotnej.
Najwyższe średnie wynagrodzenie podawane jest na miesiąc grudzień. Związane jest to z uwzględnieniem w wyliczeniach wszelkich premii rocznych, nagród, dodatków świątecznych. Warto również nadmienić, że średnia krajowa w sektorze przedsiębiorstw jest przeważnie wyższa niż średnia krajowa w gospodarce kraju. Taki wynik może zawdzięczać wykluczeniu z obliczeń średniego wynagrodzenia mikroprzedsiębiorstw, które na ogół jest niższe.
Podsumowanie
Niestety dla wielu osób podawana kwota przeciętnego wynagrodzenia, jest kwotą nieosiągalną. Co więcej, nie zawsze dotyczy to osób bez kwalifikacji zawodowych. Pracownicy zatrudnieni w niewielkich firmach (mikroprzedsiębiorstwach) lub samozatrudnieni, często nie mogą liczyć na wyższe dochody. Niższe dochody bezpośrednio przekładają się na niższy poziom życia. Osoby, które zarabiają najniższą krajową lub nieco powyżej najniższej krajowej mają trudności ze znalezieniem mieszkania pod wynajem. Mają również ograniczoną możliwość skorzystania z kredytów hipotecznych. Nawet gdy korzystają z pożyczek bez BIK, czy kredytów konsumenckich otrzymują odpowiedź odmowną lub zmuszeni są obniżyć wnioskowaną kwotę.
Z drugiej strony spadła inflacja i większość konsumentów liczy na obniżki cen towarów i usług. Niestety jak mówią statystyki, spadki są, ale nieznaczne, wręcz niezauważalne. Co więcej, pomimo wzrostu najniższego wynagrodzenia wiele osób boryka się z trudnościami finansowymi. Przekłada się to także na duży wzrost zainteresowania chwilówkami, w tym chwilówkami na dowód, czy nawet chwilówkami dla zadłużonych. Osoby, które w przeszłości miały problemy finansowe, nie mogą bowiem liczyć na wsparcie ze strony banków.
Obecnie zmieniło się również podejście do wydawania pieniędzy. Większość osób potrzebuje znacznie więcej czasu na podjęcie decyzji o zakupie. Nie chcemy już kupować impulsywnie, czy pod wpływem emocji. Każdy zakup staramy się przemyśleć i przeanalizować. Większą wagę przykuwamy do tego, co i od kogo kupujemy, tak by kolejny raz nie popełnić błędu. Zmiany te dotyczą zarówno osób, które otrzymują średnią krajową, jak i tych, którzy zarabiają znacznie mniej.