Tożsamość możemy definiować na różnych poziomach. Począwszy od pełni świadomości siebie danej osoby, jej cech i doświadczeń, po cechy i dane, które daną osobę pozwalają zidentyfikować. W kontekście kradzieży tożsamości zdecydowanie chodzi o kradzież danych, dzięki którym ktoś może działać w imieniu nieświadomej kradzieży osoby. Kradzież tożsamości może także przebiegać na różnych poziomach. Możemy bowiem za nią uznać przejęcie informacji niezbędnych do logowania do mediów społecznościowych, czy for dyskusyjnych. Znacznie poważniejsza w skutkach jest jednak kradzież tożsamości, która pozwali na dostęp do konta bankowego, czy skorzystanie z produktów firm finansowych. Czym jest kradzież tożsamości? Jak się przed nią chronić i do czego może doprowadzić?
Co to jest kradzież tożsamości?
Jakie działanie możemy uznać za kradzież tożsamości? Za kradzież tożsamości możemy uznać bezprawne działanie mające na celu przejęcie czyichś danych osobowych i ich wykorzystanie. To inaczej mówiąc podszycie się pod kogoś. Wyłudzenie danych osobowych nazywane jest również phishingiem. Za kradzież tożsamości możemy uznać przejęcie danych do logowania na fora dyskusyjne, do strony internetowej, czy na media społecznościowe. Choć dla wielu osób może się to wydać niegroźne, hakerzy w ten sposób np. wyłudzają pieniądze. Jakiś czas temu mogliśmy się spotkać z oszustwem na BLIK. Hakerzy włamywali się na konto użytkowników popularnego komunikatora. W imieniu osoby, której skradziono tożsamość, prosili jej znajomych o przesłanie środków za pomocą kodu BLIK. Jeśli znajoma osoba, nie zorientowała się, że informacją z prośbą o pożyczkę jest fałszywa, stawała się ofiarą oszustów.
Form wykorzystywania skradzionej tożsamości jest znacznie więcej. Musimy być bardzo czujni, ponieważ cyberprzestępcy co chwilę wykorzystują nowe metody, by pozyskać nasze dane. Kolejnym przykładem kradzieży tożsamości jest oszustwo na kuriera. Ofiara otrzymuje fałszywą informację o konieczności zaktualizowania danych lub dopłaty do przesyłki. Klikając w otrzymany link, zostaje przekierowana do fałszywej strony internetowej, na której wpisuje swoje dane lub – co gorsza – loguje się do swojego konta bankowego. Złośliwe oprogramowanie przejmuje te informacje. Konto ofiary jest ogołocone ze środków lub hakerzy przejmują dane osobowe. Za pomocą skradzionych danych chcą pozyskać pożyczkę lub kredyt przez Internet.
Kradzież tożsamości to jednak nie tylko działania w Internecie. Kradzież portfela z dowodem osobistym, również może posłużyć do przejęcia tożsamości ofiary. Firmy pożyczkowe i banki niemal codziennie spotykają się z sytuacjami, gdy ktoś chce wyłudzić pożyczkę lub kredyt na cudze dane. Zdarzają się nawet sytuacje, gdy członek rodziny, wykorzystuje dowód osobisty ojca, matki, męża lub żony, aby tym sposobem zaciągnąć zobowiązanie finansowe.
Kradzież tożsamości – gdzie zgłosić?
Jeśli zorientujemy się, że nasz dowód osobisty lub inne dane zostały przejęte, należy działać szybko. W pierwszej kolejności niezwłocznie powinniśmy zastrzec dowód osobisty. Zastrzec dowód możemy w Urzędzie Gminy lub Miasta, logując się na swój profil zaufany lub w oddziale dowolnego banku. Kolejnym działaniem, jakie możemy podjąć, jest również zmiana hasła do logowania do bankowości internetowej. Może się jednak okazać, że przez działania cyberprzestępców nie jesteśmy w stanie zalogować się do aplikacji banku. W tym przypadku najszybszym rozwiązaniem będzie telefon na infolinię swojego banku lub wizyta w oddziale. Warto także od razu zastrzec kartę płatniczą.
>> Dowiedź się jak: zastrzec dowód osobisty i kartę płatniczą
Pamiętajmy również o tym, że jeśli złodzieje tożsamości wykorzystają nasze dane do zaciągnięcia pożyczki online, musimy mieć potwierdzenie, że zgłosiliśmy kradzież tożsamości na policji. Koniecznie należy mieć notatkę ze zgłoszenia, jakie dokonaliśmy.
Form kradzieży tożsamości jest znacznie więcej. Samo pozyskanie danych do logowania do poczty elektronicznej i podszywanie się pod kogoś również do nich należy. Czasami włamywaczowi nie zależy na kradzieży czy wyłudzeniu środków, ale na nękaniu swojej ofiary. W tym przypadku sprawę również należy zgłosić na policję, jak również do Centralnego Biura Zwalczania Cyberprzestępczości.
Zdarza się, że ktoś chce skraść tożsamość za pomocą fałszywego telefonu z banku lub innego podmiotu finansowego. Pamiętajmy o tym, że żadna instytucja nie wymaga podania danych logowania do konta bankowego. Rozłączmy się jak najszybciej i zgłośmy sprawę w swoim banku i na policji.
Do czego może doprowadzić kradzież tożsamości?
Konsekwencją kradzieży tożsamości jest z pewnością kradzież środków z konta bankowego ofiary. Jednak często dzięki skradzionym danym haker chce pozyskać środki z kredytów lub pożyczek – głównie przez Internet. Może również zrobić zakupy w Internecie. Kolejnym fatalnym w skutkach działaniem jest szkalowanie opinii. Hakerzy mogą podszyć się pod właściciela konta na jednej z platform w mediach społecznościowych i zamieszczać nieprawdziwe informacje, krępujące zdjęcia lub obraźliwe komentarze. Takie działania mogą wpłynąć na wizerunek danej osoby, a także wpływać na znaczne pogorszenie stanu psychicznego ofiary.
Jak się chronić przed kradzieżą tożsamości?
Najlepszą metodą na zapobieganie kradzieżom tożsamości jest wzmożona czujność i zapobiegliwość. Jedną z metod, która cieszy się coraz większą popularnością wśród konsumentów jest opcja zastrzeż PESEL w aplikacji mObywatel. Od 1 czerwca 2024 roku, każda instytucja udzielająca kredytów lub pożyczek będzie zobligowana do weryfikowania, czy osoba, która ubiega się o dodatkową gotówkę, nie zastrzegła swojego numer PESEL. Zastrzeżenie jest wyraźnym sygnałem, że konsument nie chce korzystać z zobowiązań finansowych. Zastrzeżenie można w każdej chwili anulować. Taką opcję posiada również BIK, czyli Biuro Informacji Kredytowej, które ma w swojej ofercie usługę bezpieczny PESEL.
Kolejną formą zapobiegania jest ustanowienie w każdej aplikacji, którą posiadamy na telefonie i komputerze tzw. mocnych haseł. Dla cyberprzestępców hasło „123456”, które było najczęściej wybieranym hasłem w Polsce w 2022 roku, nie stanowi żadnej przeszkody. W zamian warto ustalić hasło składające się z 12 różnych znaków w tym małych i wielkich liter, cyfr i znaków specjalnych. Aby zapamiętać hasło, warto pobrać aplikację, która strzeże i pamięta wszystkie hasła na telefonie. Nie ustawiajmy również tego samego hasła do wszystkich kont.
Zawsze należy używać programu antywirusowego i regularnie go aktualizować. Ponadto, gdzie tylko możemy, ustawiajmy uwierzytelnianie dwuetapowe. Jeśli ktoś będzie chciał się włamać do naszej skrzynki pocztowej lub konta w mediach społecznościowych, będziemy mogli zareagować natychmiast. Otrzymamy bowiem powiadomienie na telefon.
Co jeszcze możemy zrobić? Pamiętajmy o tym, aby w sieci nie podawać swojego numeru PESEL, czy serii i numeru dowodu osobistego. Banki, firmy pożyczkowe, urzędy, czy inne organy administracyjne nigdy nie proszą o podanie danych wrażliwych za pomocą poczty e-mail. Zwracajmy również uwagę na poprawność wysyłanych do nas wiadomość e-mail. Jeśli widzimy błędy ortograficzne, czy interpunkcyjne istnieje duża szansa, że za pismem stoi zagraniczna grupa przestępcza.
Jeśli chcemy zalogować się do aplikacji banku lub innej aplikacji z danymi wrażliwymi nie używajmy również ogólnodostępnych sieci WiFi. Zwracajmy również uwagę, czy strona internetowa, z której korzystamy, posługuje się certyfikatem bezpieczeństwa SSL (wizerunek kłódki). Tylko dzięki ostrożności jesteśmy w stanie zabezpieczyć się przed kradzieżą tożsamości.