Przeciętna emerytura w pierwszym kwartale 2024 roku wg ZUS wyniosła 3 516,95 złotych brutto. Biorąc pod uwagę potrzeby seniorów, a także wysokie ceny towarów i usług, koszty związane z czynszem i opłatą za media, to utrzymanie się na przyzwoitym poziomie graniczy niemal z cudem. Jeżeli małżeństwo emerytów dzieli się kosztami, ich sytuacja jest nieco łatwiejsza. Jednak jeśli jedno z małżonków umiera, drugie często ma ogromne trudności z dopięciem budżetu. Seniorzy w takiej sytuacji często muszą wybierać, na co przeznaczyć niewielkie środki, którymi dysponują. W telewizji i innych mediach widujemy osoby, które całe życie ciężko pracowały, a teraz, kiedy w końcu powinni odpocząć, nie mają za co żyć. Remedium na problemy samotnych emerytów ma być renta wdowia. Czym jest to świadczenie? Komu będzie przysługiwało? Renta wdowia, od kiedy możemy spodziewać się wypłat?
Czym jest renta wdowia?
Choć jednym z najczęściej wpisywanym w wyszukiwarkę hasłem jest „renta wdowia, od kiedy”, to zacznijmy od wyjaśnień, czym w ogóle jest renta wdowia. Obecnie emeryt lub rencista, który straci współmałżonka, może ubiegać się o rentę rodzinną. Jednak, aby taką rentę otrzymać, wdowa lub wdowiec musi spełnić określone wymogi. Jednym z nich jest pobieranie przez osobę zmarłą emerytury lub otrzymanie prawa do niej. Rentę rodzinną mogą również otrzymywać osoby, których zmarły mąż lub żona pobierał rentę z tytułu niezdolności do pracy, lub zasiłek, bądź świadczenie przedemerytalne.
Rentę rodzinną mogą także otrzymywać dzieci własne zmarłej osoby lub dzieci przysposobione i dzieci drugiego małżonka. Oznacza to, że środki ze świadczenia rodzinnego mogą być dzielone na kilka osób. Co więcej, jeśli świadczenie rodzinne przysługuje tylko jednej osobie, może ona otrzymać maksymalnie 85 procent kwoty świadczenia, które otrzymywałby lub otrzymywał zmarły. Co to oznacza dla wdowy lub wdowca?
Przyjmijmy, że wdowiec lub wdowa otrzymuje świadczenie emerytalne na poziomie średniej emerytury. Nawet jeśli zmarły mąż lub żona otrzymywali wyższą emeryturę to wdowiec, lub wdowa mogą otrzymać 85 procent tej kwoty. Często zatem dochodzi do sytuacji, w której te 85 procent jest na podobnym poziomie do emerytury wdowy lub wdowca. Nie poprawia zatem w żaden sposób trudnej sytuacji samodzielnie gospodarującej osoby. Często osoby starsze w awaryjnych sytuacjach musiały posiłkować się wsparciem rodziny lub korzystały z pożyczek, lub chwilówek na dowód. Korzystanie z pożyczek jest w pewnym wieku utrudnione, ze względu na wymagania wiekowe pożyczkodawców.
Na jakiej zasadzie działa renta wdowia?
Renta wdowia według wstępnych projektów będzie działać nieco inaczej niż renta rodzinna. Możliwe są do wyboru dwa warianty:
- Wdowiec lub wdowa pobiera nadal 100 procent swojego świadczenia i dodatkowo 50 procent świadczenia po zmarłej żonie, lub mężu,
- Wdowiec lub wdowa pobiera 100 procent świadczenia po zmarłym mężu, lub żonie i dodatkowo 50 procent swojego świadczenia.
Senior może zatem wybrać, która opcja jest dla niego korzystniejsza. Przypuśćmy, że emerytura męża wynosiła 4 000 złotych, a żony 3 000 złotych. Gdy mąż zmarł, żona może pobierać całą emeryturę męża i połowę swojej, co daje 5 500 złotych. Drugą opcją jest pobieranie swojej emerytury w całości i połowy świadczenia męża, co daje 5 000 złotych. W przypadku renty rodzinnej żona maksymalnie mogła otrzymać 3 400 złotych (85 procent emerytury męża). Jak możemy zatem zauważyć, różnica jest całkiem spora. Dodatkowe 2 100 złotych daje emerytce lub emerytowi spore szanse na to, by zaspokajać swoje podstawowe potrzeby.
Wypłacona kwota nie może jednak przekraczać trzykrotności średniej emerytury. Co oznacza, że może wynosić do 10 550 złotych brutto.
>> Zobacz również: Na co zwrócić uwagę zakładając konto dla seniora?
Dla kogo renta?
Jak już wspomnieliśmy obecnie wdowy i wdowcy mogą ubiegać się o rentę rodzinną. Rząd wychodzi jednak naprzeciw problemom samotnych seniorów. W trakcie nowelizacji jest bowiem ustawa o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Renta wdowia ma być osobnym świadczeniem, które ma wejść w życie jeszcze w 2024 roku.
Renta wdowia ma być przeznaczona dla osób, które straciły małżonka, przez co znalazły się w trudnej sytuacji materialne. Nazwa może być myląca i wprowadzać zaniepokojenie u wdowców. Jednak ma ona dotyczyć obu płci. Statystycznie znacznie więcej kobiet znajduje się gorszej sytuacji finansowej po śmieci męża niż odwrotnie. Stąd właśnie renta wdowia. Rentę będą mogły jednak otrzymywać wdowcy i wdowy, które mają ustalone prawo do renty lub emerytury. Dotyczy to świadczeń z ZUS, KRUS, a także emerytury wojskowej lub policyjnej.
Od kiedy renta wdowia?
Renta wdowia – od kiedy możemy się jej spodziewać? Sejm obecnie pracuje nad projektem tej ustawy, a pierwsze jej czytanie miało miejsce w lutym bieżącego roku. Obecnie projekt rozpatrywany jest przez Komisję Polityki Społecznej i Rodziny. Kiedy możemy się spodziewać pierwszych wypłat? Aby renta wdowia mogła być wypłacana, jej projekt musi zatwierdzić rząd. Istnieje szansa, że odbędzie się to w drugiej połowie 2024 roku.
Warto podkreślić, że zapowiadane jest wprowadzenie renty wdowiej w tzw. modelu kroczącym. Co to oznacza? Renta nie będzie wypłacana w pełnej wysokości od momentu jej wprowadzenia. Początkowo dodatek może być niższy i wzrastać z czasem, tak by osiągnął swoją ostateczną wartość. Rządzący zapowiadają również, że renta wdowia najprawdopodobniej będzie działała wstecz.
| Aspekt | Informacja |
| Planowana data wejścia w życie | II połowa 2024 roku |
| Maksymalna wysokość świadczenia | Trzykrotność przeciętnej emerytury (do 10 550,85 zł brutto) |
| Model wprowadzenia | Kroczący (stopniowe zwiększanie od 15% do 50%) |
| Szacowane roczne wydatki | 8-10 mld zł |
| Warunki otrzymania | Ukończone 50 lat lub niezdolność do pracy, wychowywanie dziecka uprawnionego do renty rodzinnej |
| Obecny etap prac | Projekt w Komisji Polityki Społecznej i Rodziny |
| Działanie wstecz | Tak, obejmie również osoby owdowiałe przed wejściem ustawy w życie |
Podsumowanie
Renta wdowia ma na celu poprawę sytuacji osób, które po stracie współmałżonka mają trudności finansowe. Często osoby takie muszą wybierać, które wydatki należy opłacić w obecnym miesiącu. Czy zapłacą za ogrzewanie, czy wykupią leki? Z takimi dylematami spotykają się bowiem polscy seniorzy. Mimo bardzo oszczędnego trybu życia, korzystania z najtańszych produktów spożywczych, emerytom i rencistom ciężko jest wiązać koniec z końcem. Często w skrajnie trudnych sytuacjach, korzystają z chwilówek bez BIK lub innych zobowiązań, by np. wykupić niezbędne medykamenty, czy zapłacić czynsz do spółdzielni mieszkaniowej. Zdarza się, że starsze osoby nie chcą korzystać ze wsparcia rodziny. Nie sięgają także po możliwość otrzymywania alimentów od swoich dzieci. W zamian możemy spotkać ich sprzedających swoje rękodzieło, owoce, warzywa lub kwiaty ze swojego ogródka.
Obecnie polski rząd pracuje jednak nad nowelizacją ustawy o emeryturach i rentach. Tak by sytuacja emerytów się poprawiła. Renta wdowia, od kiedy wejdzie w życie? Możemy się spodziewać, że ustawa będzie zatwierdzona w drugiej połowie 2024 roku. Należy jeszcze wziąć pod uwagę, że po uchwaleniu ustawy świadczenie nie będzie wprowadzone natychmiast. Co ma związek z ustaleniem budżetu państwa, a także wprowadzenia nowego systemu informatycznego. Niemniej, jednak jeśli ustawa zostanie wprowadzona na udostępnionych zasadach, samotni seniorzy mogą się spodziewać poprawy jakości życia.